دیدگاه و یاداشت

به نظر می‌رسد که بحران کرونا قرار نیست به این زودی‌ها دست از سر جهان بردارد. استراتژی‌هایی که برای مبارزه با این پدیده در نظر گرفته شده‌اند، در کوتاه مدت جواب نمی‌دهند: تهیه و تولید واکسن چیزی نزدیک به یکسال زمان می‌برد؛ راهبرد «شیوع عمومی» هم اگر جواب دهد کم تر از این زمان نمی‌برد؛ داروی خاصی برای آن وجود ندارد و تغییر سبک زندگی هم به گونه‌ای که راه را برای شیوع ویروس‌ها ببندد، در کوتاه مدت و به سادگی‌ امکان‌پذیر نیست. تازه، تمام این‌ها در صورتی است که در این مدت ویروس یا بیماری جدیدی شیوع پیدا نکند، که تضمینی برای آن هم وجود ندارد. به نظر من یکی از راه‌های مناسب برای برخورد برخورد با پدیده شیوع بیماری‌های واگیردار، استراتژی «مقابله در نقطه صفر» است. یعنی یافتن اولین موارد یک شیوع از طریق پایش مداوم با استفاده از روش‌ها و ابزارهای دیجیتال، هشداردهی نسبت به آن و اقدام جهت جلوگیری از سرایت آن به دیگر نقاط. روش‌ها و ابزارهای دیجیتال می‌تواند شامل تحلیل اطلاعات سایت‌های مسافرتی و حمل و نقل عمومی، سایت‌های مراقبتی، درمانی و بهداشتی و گزارش‌های مختلفی که نهادهای عمومی‌ مانند شهرداری‌ها و ... تولید می‌کنند. با استفاده از هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کلان و حتی شبیه‌سازی می‌توان مسیرهای هر گونه شیوعی را پیدا کرد و در نقطه صفر و یا نزدیک به آن مانع از گسترش آن شد. شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند در صورت رعایت هویت افراد، نقش مهمی در این فرآیند داشته باشند. مدل اولیه سیستم هشداردهی این استراتژی در حال حاضر وجود دارد که به مشتریان خاص سرویس می‌دهد (در متن مقاله به آن اشاره کرده‌ام)، اما مدل فراگیر و با دسترسی عمومی آن که قاعدتا باید از سوی ارگانی مانند سازمان بهداشت جهانی ارایه شود، هنوز پدید نیامده است. مدلی که داده‌های آن تنها جنبه هشداردهی نداشته باشد بلکه با رعایت رهنمودهای آن برای جوامع عضو ضروری باشد. چنین سیستمی نه تنها می‌تواند از شیوع بیماری جدید پیشگیری کند، بلکه می‌تواند از سرایت کووید ۱۹ به نقاطی که هنوز آلوده نشده‌اند جلوگیری کند. مقاله زیر، در نیمه اسفند ۹۸ نوشته شده و چند روز بعد در ویژه نامه نوروزی ماهنامه شبکه منتشر شده است.

انعطاف‌پذیری شناختی، دو جنبه مهم دارد. نخست، توانایی جابه‌جا شدن بین دو یا چند فکر، وظیفه یا مفهوم و دیگری، در نظر گرفتن ابعاد مختلف یک پدیده در یک زمان. در شماره قبل به ابعاد مختلف این مفهوم اشاره کردم و قرار شد که در یادداشت این شماره به این موضوع بپردازم که چگونه می‌توانیم انعطاف‌پذیری شناختی را افزایش دهیم. اگر شما به اهمیت انعطاف‌پذیری شناختی واقف هستید و برای افزایش آن مصمم، راه‌هایی را به شما پیشنهاد می‌کنم.