دیدگاه و یاداشت

به نظر می‌رسد که بحران کرونا قرار نیست به این زودی‌ها دست از سر جهان بردارد. استراتژی‌هایی که برای مبارزه با این پدیده در نظر گرفته شده‌اند، در کوتاه مدت جواب نمی‌دهند: تهیه و تولید واکسن چیزی نزدیک به یکسال زمان می‌برد؛ راهبرد «شیوع عمومی» هم اگر جواب دهد کم تر از این زمان نمی‌برد؛ داروی خاصی برای آن وجود ندارد و تغییر سبک زندگی هم به گونه‌ای که راه را برای شیوع ویروس‌ها ببندد، در کوتاه مدت و به سادگی‌ امکان‌پذیر نیست. تازه، تمام این‌ها در صورتی است که در این مدت ویروس یا بیماری جدیدی شیوع پیدا نکند، که تضمینی برای آن هم وجود ندارد. به نظر من یکی از راه‌های مناسب برای برخورد برخورد با پدیده شیوع بیماری‌های واگیردار، استراتژی «مقابله در نقطه صفر» است. یعنی یافتن اولین موارد یک شیوع از طریق پایش مداوم با استفاده از روش‌ها و ابزارهای دیجیتال، هشداردهی نسبت به آن و اقدام جهت جلوگیری از سرایت آن به دیگر نقاط. روش‌ها و ابزارهای دیجیتال می‌تواند شامل تحلیل اطلاعات سایت‌های مسافرتی و حمل و نقل عمومی، سایت‌های مراقبتی، درمانی و بهداشتی و گزارش‌های مختلفی که نهادهای عمومی‌ مانند شهرداری‌ها و ... تولید می‌کنند. با استفاده از هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کلان و حتی شبیه‌سازی می‌توان مسیرهای هر گونه شیوعی را پیدا کرد و در نقطه صفر و یا نزدیک به آن مانع از گسترش آن شد. شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند در صورت رعایت هویت افراد، نقش مهمی در این فرآیند داشته باشند. مدل اولیه سیستم هشداردهی این استراتژی در حال حاضر وجود دارد که به مشتریان خاص سرویس می‌دهد (در متن مقاله به آن اشاره کرده‌ام)، اما مدل فراگیر و با دسترسی عمومی آن که قاعدتا باید از سوی ارگانی مانند سازمان بهداشت جهانی ارایه شود، هنوز پدید نیامده است. مدلی که داده‌های آن تنها جنبه هشداردهی نداشته باشد بلکه با رعایت رهنمودهای آن برای جوامع عضو ضروری باشد. چنین سیستمی نه تنها می‌تواند از شیوع بیماری جدید پیشگیری کند، بلکه می‌تواند از سرایت کووید ۱۹ به نقاطی که هنوز آلوده نشده‌اند جلوگیری کند. مقاله زیر، در نیمه اسفند ۹۸ نوشته شده و چند روز بعد در ویژه نامه نوروزی ماهنامه شبکه منتشر شده است.

انعطاف‌پذیری شناختی، دو جنبه مهم دارد. نخست، توانایی جابه‌جا شدن بین دو یا چند فکر، وظیفه یا مفهوم و دیگری، در نظر گرفتن ابعاد مختلف یک پدیده در یک زمان. در شماره قبل به ابعاد مختلف این مفهوم اشاره کردم و قرار شد که در یادداشت این شماره به این موضوع بپردازم که چگونه می‌توانیم انعطاف‌پذیری شناختی را افزایش دهیم. اگر شما به اهمیت انعطاف‌پذیری شناختی واقف هستید و برای افزایش آن مصمم، راه‌هایی را به شما پیشنهاد می‌کنم. 

در دنیای امروز که میزان محرک‌هایی که از طریق رسانه‌ها و اینترنت و ... به شخص می‌رسد به طور سرسام‌آوری افزایش یافته است، لازم است که بتوانیم خیلی سریع از یک فکر به فکر دیگر و از یک وظیفه به وظیفه دیگر منتقل شویم. این مهارتی است که افزایش آن می‌تواند به درک مسائل پیچیده، کارایی بیشتر مغز و درک دیدگاه‌های جدید کمک کند. در نتیجه سطح انعطاف‌پذیری شناختی یکی از مهم‌ترین توانایی‌هایی است که به ما در موفقیت در دنیای جدید کمک می‌کند. بدون سطح بالای انعطاف‌پذیری شناختی توانایی زندگی و کار در دنیای مدرن را نخواهیم داشت.

در قسمت اول مبحث حل مساله در شماره ۲۲۰ شبکه با عنوان «مسئله‌ای هست یا مسئله‌ای نیست؟» نگاهی گذرا داشتم به موضوعات حل مسئله و اهمیت آن، درماندگی آموخته شده، نقش به هم خوردن و یا ایجاد تعادل در به وجود آمدن و حل مسائل. همچنین تعریفی ساده از مسئله ارایه و مهارت حل مسئله را بررسی کردم. همچنین در یادداشت شماره ۲۱۲ ماهنامه شبکه تحت عنوان «آیا دنیای ۲۰۲۰ جایی برای شما ذخیره خواهد کرد؟» به رتبه‌بندی «مجمع جهانی اقتصاد» در مورد مهارت‌های مهم شناختی در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۰، اشاره کردم که مهارت حل مسائل پیچیده در صدر مهارت‌ها ذکر شده است. برای درک بهتر مطالب این یادداشت بهتر است که نگاهی به مقالات فوق داشته باشید.