وب طی این ۲۰ سال با فراز و نشیبهای زیادی روبه‌رو بوده است. هنگامی‌که صحبت از یک فناوری در میان باشد، انتظار تحولات زیادی می‌رود. در گذشته فناوری محدود بود و وبسایتها نیز بسیار سادهتر از امروز ساخته میشدند، اما در حال حاضر با وجود تمام قابلیتهای اضافی جذاب و جدیدی که دائماً به فناوری وب اضافه می‌شود، راضی نگه داشتن مشتریان و برآورده کردن خواسته آن‌ها به کاری دشوار بدل شده است.
در ادامه به بررسی نکاتی در صنعت وب خواهیم پرداخت که روزگاری از اهمیت ویژهای برخوردار بودند و در کار طراحی وب، بخشی جدایی‌ناپذیر و ضروری به حساب میآمدند، اما به مرور زمان و با پیشرفت این فناوری مشخص شد که چندان هم کاربردی نیستند. هر چند ممکن است هنوز هم شاهد ادامه فعالیت بعضی از آن‌ها باشید، اما همینها هم به سرعت در حال انقراض هستند.
مطلب پیشنهادی
کد و فرمتهای اختصاصی
در دهه ۱۹۹۰ که استفاده از وب به سرعت در حال رشد بود، شرکتها در پی آن بودند که وبسایتهایی ایجاد کنند که سرگرمکنندهتر و برای مشتریان جذابتر باشد. در همین راستا مجموعه فراوانی از افزونههای جدید مرورگر و نرم‌افزارهای مرتبط که رسیدن به این هدف را تسهیل میکردند، به وجود آمدند. اما آنچه سبب شد این جریان به‌درستی پیش نرود، فقدان استانداردهای مشخصی بود که باعث میشد اکثر این فناوریها متوقف شوند یا در انحصار شرکتهای خاصی قرار بگیرند.
مایکروسافت به دنبال پیروزی در نبرد مرورگرها
وقتی در آگوست سال 1995، اینترنت اکسپلورر مایکروسافت معرفی شد، اصلیترین رقیب آن Netscape Navigator بود. مایکروسافت، ابرشرکت تولیدکننده نرم‌افزار، به دنبال این بود که Netscape را از بازار رقابت خارج کرده و تمام سهم بازار مرورگرها را از آن خود کند. در بین تمام ایدههایی که رؤسای آن برای انحصاری کردن در سر داشتند، تنها HTML که هنوز استانداردی برای آن تعریف نشده بود، روی اینترنت اکسپلورر کار می‌کرد.
این موضوع سبب ایجاد سایتهایی شد که در مرورگرهای دیگر یا اصلاً قابل مشاهده نبودند یا به شکلی کاملاً متفاوت از آنچه توسعه‌دهنده طراحی کرده بود، نمایش داده میشدند. به همین دلیل بسیاری از طراحان تمایل نداشتند از کدهایی استفاده کنند که سایتهای آن‌ها را برای بخش زیادی از بازدیدکنندگان مشاهده‌نشدنی می‌کرد.
انتخابهای چندرسانهای
هر دو فرمت صدا و تصویر در گذشته کاملاً بی‌استفاده بودند. قبل از استانداردهای HTML5 که به مرورگرها این امکان را میداد که خودشان محتوای چندرسانهای را مدیریت کنند، فرمتهای اختصاصی‌ای وجود داشت که برای شنیدن یا مشاهده آن‌ها به نرم‌افزارهای خاصی
نیاز بود.
راه‌اندازی وب‌سایتی که در آن از این نوع محتوا استفاده شده بود، به این معنا بود که باید بین فرمتهای رقیب یکی را انتخاب می‌کردید. افزونههای ساخته‌شده برای QuickTime, RealAudio/RealVideo و Windows Media Player بیشترین کاربرد را داشتند و به‌هیچ‌وجه با یک دیگر سازگار نبودند. بنابراین هر فرمتی که در سایت قرار می‌دادید، مخاطب برای استفاده از آن ناچار بود نرم‌افزار سازگار برای دسترسی به محتوای آن را نیز در اختیار داشته باشد. از آن بدتر، استفاده از پلتفرم RealAudio/RealVideo بود؛ به این معنا که مجبور بودید مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای تحت سرور را نصب کنید تا امکان استریم محتوای چندرسانهای وجود داشته باشد. همین باعث میشد که پوشش دادن رویدادهای زنده هزینه زیادی داشته باشد.
این مشکلات در زمانی که هنوز امکان اتصال از طریق اینترنت پرسرعت مرسوم نبود، دوچندان میشد. شرکتهای تولیدکننده نرم‌افزار مجبور بودند محصولات خود را بهگونهای تولید کنند که بتوان از آن‌ها در سرعتهای پایین اینترنت نیز استفاده کرد. همین موضوع باعث میشد کیفیت رسانه در حال پخش به میزان چشمگیری کاهش پیدا کند. ویدیوها کوچک و بیکیفیت بودند و صداهای منتشرشده شبیه به صدای رادیوهای بیکیفیت بود. یکی از تلاشهایی که برای رفع این مشکل صورت گرفت، ارائه نسخه ویژهای از نرم‌افزار RealPlayer بود که وعده میداد با استفاده از کدکهای پیشرفته میتوانند کیفیت محتوای منتشرشده را افزایش دهد، اما در عمل تغییر چندانی مشاهده نشد.
فلش
هر چند هنوز هم در مواردی فلش برای پخش محتوای ویدیوی استفاده می‌شود، اما زمانی بود که این فرمت نقشی اصلی در ارائه محتوای رسانه تعاملی و انیمیشن ایفا می‌کرد. تا همین اواخر نیز هر سایتی که قصد داشت از محتوای انیمیشن، بازی، صوت یا ویدیو استفاده کند، به سراغ این فرمت میرفت.
فلش در حالت کلی چند نقص عمده داشت:
1. ساخت محتوای فلش زمانبر و پرهزینه بود: اگر قصد داشتید محتوایی تحت فرمت فلش ایجاد کنید، باید مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای گران مرتبط با آن را تهیه می‌کردید که ابتدا تولیدکننده اصلی آن Macromedia و بعد Adobe آن‌ها را ارائه می‌کرد. تهیه این نرم‌افزارها چندصد دلار هزینه داشت و نسخههای بهروزرسانی آن نیز چندان ارزان نبود. نرم‌افزار بسیار پرقدرتی بود، اما برای یادگیری آن باید زمان زیادی صرف می‌کردید و به دلیل فرایند بسیار کند در تولید محتوا نیز باید بسیار صبور میبودید. ساخت انیمیشن ساده‌ای که در مرورگر کاربر برای ۱۰ ثانیه به نمایش درمیآمد، گاهی چند ساعت زمان میبرد. این برای طراح وب‌سایت به کابوس تبدیل شده بود که آیا مشتری درخواست ساخت محتوای فلش دارد یا خیر.
2. معمولاً فلش نحوه تعامل و استفاده از محتوا را محدود می‌کرد: آیا Flash intro را به یاد دارید؟ سایتهایی را که تماماً با فلش ساخته شده بودند چطور؟ هر چند استفاده از این فرمت به زیباسازی محیط وب‌سایت و امکان دسترسی راحت به محتوای سایت کمک می‌کرد، اما ساخت چنین سایتی مشکلات زیادی نیز به همراه داشت.
استفاده از این روش بازدیدکنندگان را مجبور می‌کرد به همان روشی که شما مایل بودید از سایت استفاده کنند. بنابراین بازدیدکننده نمیتوانست به شیوهای که خودش می‌خواهد از سایت استفاده کند. طراحان وب سایت نیز با توجه به هزینههای بالا و زمان زیادی که صرف ساختن این محتوا میکردند، ناچار بودند هزینه زیادی برای طراحی وب‌سایت درخواست کنند. فلش در نهایت به عنوان پلتفرم ویدیویی استفاده‌شده در یوتیوب جان دوباره‌ای گرفت. اما موضع‌گیری معروف اپل اجازه نداد که Flash Player در دستگاههای iOS نصب شود و این موضوع ضربه بزرگی به این فرمت معروف وارد کرد.
سایتهای بزرگ ایستا
در گذشته سیستم مدیریت محتوا یا همان CMS چیزی بود که به صورت سفارشی اغلب برای شرکتهای بزرگ تولید میشد، به این معنا که بسیاری از وبسایتها همچنان با استفاده از زبان کدنویسی قدیمی HTMLساخته میشدند و نگهداری آن‌ها نیز بسیار مشکل بود.
حالا به لطف حضور CMSهای منبع باز معروفی مثل وردپرس، جوملا و دروپال، میتوانیم کارهای بسیار پیچیده‌ای در طراحی وب‌سایت انجام دهیم. کارهایی که ما این روزها به‌راحتی از طریق وب‌سایت انجام میدهیم، روزگاری در وبسایتهای ایستا امکان‌ناپذیر یا انجام آن بسیار مشکل بود.
ارسال مقاله خبری
در یک سایت ایستا، باید با استفاده از قالبی مناسب، یک سند HTML جدید ایجاد و بعد محتوای خود را به آن اضافه می‌کردید. سپس به طور دستی در صفحه اصلی یا سایر مکانهای دیگر لینکی برای این مقاله اضافه می‌کردید.
اگر میخواستید این مقاله در نوار کناری نیز ظاهر شود، باید با اضافه کردن کد به این فایل آن را به فایل موجود در سمت سرور ارجاع می‌دادید و این تغییرات را به سرور آپلود می‌کردید. اما با استفاده از یک CMS تنها کافی است محتوای جدید خود را اضافه کنید.
ساخت یک گالری عکس
فرض کنید قرار بود یک گالری با صد عکس مختلف ایجاد کنید؛ اینجا بود که مشکلات پدیدار میشد. ابتدا باید به کمک یک نرم‌افزار ویرایش عکس تصاویر را به یک اندازه برش می‌دادید و برای نمایش در وب بهینه‌سازی می‌کردید -هم در اندازه اصلی و هم اندازه بندانگشتی- سپس یک صفحه HTML را به عنوان صفحه گالری آماده می‌کردید.
برای نمایش اندازه اصلی عکس بعد از کلیک کردن روی نسخه بندانگشتی آن یا باید یک اسکریپت را آماده می‌کردید یا برای هر عکس، صفحه جداگانه‌ای طراحی می‌کردید. اما یک افزونه مناسب CMS میتواند تمام این کارها را بدون کمترین زحمت و به‌سرعت انجام دهد. خودکارسازی وظایف موهبت بزرگی است.
واقعیتی که نباید منکر آن شد
هر چند تکنیکهای طراحی سایت در سالهای گذشته اغلب پرزحمت بودهاند، اما در عین حال زیرساختهای ضروری و مورد نیازی را که امروز از آن‌ها استفاده میکنیم، فراهم کردهاند. اگر دردسرها و مشکلات فرمتهای اختصاصی رسانه وجود نداشت، شاید این شانس را پیدا نمیکردیم که امروز با استفاده از HTML5 و سایر استانداردهای تعریف‌شده توسط کنسرسیوم جهانی وب، به‌سادگی قادر به انجام پروژههای بزرگ و پیچیده باشیم. در واقع همین واکنشهای ضدفلش باعث شد پدیدهای به نام طراحی مینیمالیستی شکل بگیرد. نبود قابلیت خودکارسازی در سایتهای ایستا باعث شد توسعه‌دهندگان به فکر ساخت CMSهای منبع باز باشند.
با وجود اینکه فناوری‌های قدیمی از بین رفتهاند یا در حال منسوخ شدن هستند، دست‌کم نمیتوانیم منکر این واقعیت باشیم که وجود آن‌ها باعث ساخت فناوری‌های بهتر شده است؛ پیشرفتی که به‌سادگی از آن لذت میبریم، بدون وجود آن‌ها امکانپذیر نبود.
==============================
شاید به این مقالات هم علاقمند باشید:
ماهنامه شبکه را از کجا تهیه کنیم؟
ماهنامه شبکه را می‌توانید از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور و نیز از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه نمائید.
ثبت اشتراک نسخه کاغذی ماهنامه شبکه
ثبت اشتراک نسخه آنلاین
کتاب الکترونیک +Network راهنمای شبکه‌ها
- برای دانلود تنها کتاب کامل ترجمه فارسی +Network اینجا کلیک کنید.
کتاب الکترونیک دوره مقدماتی آموزش پایتون
- اگر قصد یادگیری برنامه‌نویسی را دارید ولی هیچ پیش‌زمینه‌ای ندارید اینجا کلیک کنید.
نظر شما چیست؟