شرایط و قوانین معافیت سربازی چیست؟

مطلب پیشنهادی

احتساب سابقه سربازی با پرداخت ماهانه 134 هزار تومان

چگونه سابقه بیمه خدمت سربازی را بخریم + محاسبه سوابق بیمه سال 99

۷ شرط اصلی معافیت سربازی شامل:

1. معافیت پزشکی خدمت سربازی و مراحل آن
2. معافیت کفالت خدمت سربازی
3. معافیت بنیاد ملی نخبگان
4. معافیت تحصیلی خدمت سربازی
5. معافیت خدمت سربازی به شرط سه برادری
6. معافیت خدمت سربازی بخشودگی سنی
7. معافیت خدمت سربازی (متاهل بودن)

 ۱.معافیت پزشکی خدمت سربازی و مراحل آن

همانطور که از عنوان این نوع از معافیت مشخص است، مربوط به شرایط وضعیت سلامت مشمول می‌شود. یعنی مشمول برای معافیت  پزشکی باید طبق شرایط و قوانین نظام وظیفه سلامت، در خطر باشد. 
قانون جمهوری اسلامی ایران مشمولان سربازی را به لحاظ وضعیت سلامت به چهار دسته تقسیم کرده است:
- کسانی که از نظر جسمانی و روانی سالم بوده و قادر به انجام خدمت هستند.
- کسانی که به علت نقص عضو یا ابتلا به بیماری از سلامتی کامل برخوردار نیستند ولی قادر به انجام خدمت در امور غیر رزمی هستند.
- کسانی که به علت عدم رشد یا ابتلا به بیماری، موقتا قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند.
- مشمولانی که به علت نقص عضو یا ابتلا به بیماری جسمی یا روانی به شکل دائم قادر به انجام خدمت ضرورت نخواهند بود.
برخی بیماری‌ها منجر به معافیت دائم یا موقت مشمولان می‌شود لذا هر کدام از مشمولانی که یک یا چند مورد از بیماری‌های زیر را دارند، می‌توانند نسبت به معافیت سربازی اقدام کنند.

انواع بیماری‌های معافیت پزشکی خدمت سربازی

• بخش اول بیماری‌های عمومی
• بخش دوم بیماریهای غدد مترشحه و داخلی 
• بخش سوم پوست و بافتهای زیر پوست 
• بخش چهارم داخلی مغز و اعصاب(نورولوژی)
• بخش پنجم اعصاب و روان
• بخش ششم جراحی مغز و اعصاب
• بخش هفتم ریه و قفسه صدری 
• بخش هشتم بیماریهای استخوان(اسکلت)
• بخش نهم شکم و دستگاه گوارش و جراحی عمومی
• بخش دهم خون وانکولوژی (بدخیمی‌ها)
• بخش یازدهم دستگاه ادراری و تناسلی
• بخش دوازدهم فک و دهان و دندان
• بخش سیزدهم چشم وعوارض بینایی
• بخش چهاردهم گوش و حلق و بینی
• بخش پانزدهم قلب و عروق
• بخش شانزدهم روماتولوژی و بافت همبند
• بخش هفدهم عفونی 

** شرایط احراز انواع بیماریهای معافیت پزشکی خدمت سربازی

• مرحله اول: تایید بیماری توسط پزشک اولیه
• مرحله دوم: تایید بیماری توسط شورای پزشکی بیمارستان
• مرحله سوم: تایید بیماری توسط شورای پزشکی وظیفه عمومی
• همچنین مشمولان سربازی که خارج از کشور هستند، می‌توانند برای درخواست معافیت پزشکی در کشورهای مختلف به نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنند.

۲. معافیت کفالت خدمت سربازی

یکی دیگر از شرایط معافیت سربازی، داشتن شرایط معافیت کفالت است. همانطور که مشخص است طبق قانون معافیت کفالت، فرد مشمول باید یکی از شرایطی را که منجر به کفیل شدن می‌شود، داشته باشد. طبق قوانین معافیت کفالت، فرد مشمول باید کفیل پدر، مادر یا یکی دیگر از بستگان باشد.
معافیت کفالت به معافیتی گفته می‌شود که به دلیل سرپرستی از افراد خانواده به شخص مشمول داده می‌شود و معافیت کفالت پدر از رایج‌ترین کفالت‌ها محسوب می‌شود.

 انواع معافیت کفالت

• تک پسر بالای ۱۸ سال که پدر وی ۱۸سال تمام سن دارد. (منظور از این، تنها فرزند ذکوری است که بالای ۱۸ سال سن دارد و اگر این افراد برادری زیر ۱۸ سال سن داشته باشند، می توانند برای معافیت کفالت اقدام کنند.)
•  تنها فرزند پسر بالای ۱۸ سال از پدری که به تشخیص شورای پزشکی نیازمند به مراقبت و قادر به اداره امور خود نمی باشد نگهداری کند. 
•  تنها فرزند پسر بالای ۱۸ سال که پدرش فوت کرده و نگهداری و مراقبت مادر را به عهده داشته باشد.
•  تنها برادر تنی که می‌خواهد سرپرستی خواهری را که فاقد پدر، همسر و فرزند پسر سالم باشد، به عهده بگیرد.
•  تنها برادر سرپرست برادر بزرگ نیازمند مراقب که فاقد پدر ،همسر و فرزند پسر سالم فاقد شغل باشد.
•  یگانه سرپرست برادر کمتراز ۱۸ سال تمام (صغیر)
•  تنها نوه پسر بالای ۱۸ سال مراقب یا نگهدارنده جد فاقد فرزند که به علت بیماری یا نقص عضو و یا کهولت بنا به تشخیص هیئت رسیدگی و با کسب نظر شورای پزشکی نیاز به مراقبت و نگهداری داشته باشد.
•  یگانه مراقب و نگهدارنده جده فاقد شوهر و فرزند.
•  مشمولی که همسرش فوت کرده و از او دارای فرزند صغیر بوده مادامی که ازدواج مجدد نکرده است و یا همسری دارد که بعد از ازدواج معلول شده و نیازمند مراقبت باشد.
•  اگر سرباز در حین خدمت فوت کند یکی از فرزندان ذکور وی می‌تواند از معافیت استفاده کند و در صورتی که از فرزندان ذکور خانواده حین خدمت فوت کنند، یکی از پسران خانواده می‌تواند از معافیت سربازی بهره‌مند شود.
•  از چند برادر واجد شرایط اعزام به خدمت در صورت اعزام یکی از برادران به خدمت، یکی دیگر از برادران می‌تواند تا اتمام خدمت او از عقب انداختن تاریخ اعزام استفاده کند.
•  همچنین طبق ماده (۶) قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، یکی از فرزندان اولیایی که خود ناتوان و معلول بوده (هر دو یا یکی از آنها معلول باشد) و یا حداقل دو نفر از فرزندان آنها ناتوان باشد از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف می‌شود.

شرایط احراز انواع معافیت کفالت خدمت سربازی

احراز سه شرط ذیل برای تمامی متقاضیان معافیت کفالت الزامی است:

•  فرد به سن مشمولیت رسیده باشد (۱۸سال تمام)
•  فرد فاقد غیبت باشد.
•  تنها مراقب و نگهدارنده شخص مکفول (پدر، مادر، خواهر، برادر، پدربزرگ و مادر بزرگ) باشد درصورتی که شخص دارای برادر بالای ۱۸سال دیگری نیز باشد، فاقدشرایط معافیت سربازی است مگر آنکه بنا به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی آن برادر قادر به سرپرستی و مراقب از شخص مکفول نباشد.(درمعافیت پدربزرگ و مادربزرگ، مکفول فاقد نوه پسر بالای ۱۸سال سالم دیگری باشد)

شرایط احراز کلی انواع معافیت کفالت خدمت سربازی:

• **پدربالاتراز ۷۰ سال

پدرمشمول بیش از ۷۰ سال تمام باشد. 

• **پدر کمتر از۷۰ سال و نیازمند به مراقبت: 

پدرمشمول کمتراز۷۰ سال داشته و برابر نظریه شورای پزشکی وظیفه عمومی نیاز به مراقبت داشته باشد.

• **مادرفاقد همسر

پدر مشمول درقید حیات نباشد.
مادرمشمول طلاق قطعی گرفته باشد.
مادرمشمول ازدواج مجدد نداشته باشد.

• **خواهر فاقد پدر ، همسر و فرزند پسر سالم 

مشمول تنها برادر تنی و سرپرست بالای ۱۸ سال خواهر باشد .
خواهر مشمول باید فاقد پدر باشد .
خواهر مشمول فاقد همسر (فوت یا طلاق)باشد.
خواهر فاقد فرزند ذکور سالم باشد.

• **برادر بیش از ۱۸ سال فاقد همسر، فرزند ذکور سالم بالای ۱۸ سال فاقد شغل و فاقد پدر، که بانظر شورای پزشکی نیازمند مراقبت باشد

برادرمشمول باید فاقد پدر، همسر و فرزند باشد
برادر مشمول(مکفول) به علت بیماری یا نقص عضو نیاز به مراقبت داشته باشد.
برادر کمتر از ۱۸ سال تمام (صغیر) 
برادر مشمول باید فاقد پدر باشد.
مشمول تنها برادر و سرپرست برادر صغیر کمتر از ۱۸ سال باشد.

• **پدر بزرگ فاقد فرزند نیازمند مراقبت با تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی

پدربزرگ مشمول فرزندی اعم از ذکور و اناث نداشته باشد.
پدر بزرگ مشمول برابر نظریه شورای پزشکی وظفه عمومی قادر به اداره امور خود نباشد

• *مادر بزرگ فاقد همسر و فرزند (مادر بزرگ پدری و مادری) 

مادربزرگ مشمول فاقد فرزند باشد اعم از فرزند ذکور و اناث.
همسر مادربزرگ فوت نموده باشد یا اینکه از همسرش طلاق گرفته باشد.

• **فرزند صغیر 

همسر مشمول فوت کرده و از او دارای فرزند صغیر باشد.
یا همسر مشمول بعد از ازدواج معلول شده و نیازمند مراقبت باشد.

• **فوت حین خدمت پدر یا برادر 

یکی از برادران سربازی که حین خدمت فوت کرده باشد.
یا یکی از فرزندان سربازی که در حین خدمت فوت کرده باشد.

• **برادر حین خدمت 

هر دو برادر فاقد غیبت باشند.

**فوت کارکنان پایور و پیمانی نیروهای مسلح در حین خدمت نیز در شمول این نوع معافیت قرار می‌گیرد و منظور از فوت حین خدمت کارکنان پایور و پیمانی نیروهای مسلح، فوت در طول مدت خدمت (حین خدمت و خارج خدمت ) است. به غیر از فوت در وضعیت غیبت، فرار از خدمت، و یا فوت بر اثر خودکشی و ارتکاب جرایم مانند نزاع و موارد مشابه که در شمول معافیت قرار ندارند.

۳. معافیت بنیاد ملی نخبگان

افراد مشمول خدمت سربازی که دارای شرایط خاص باشند، می‌توانند از طریق بنیاد ملی نخبگان، خدمت سربازی خود را با انجام و رفتن به یک دوره آموزشی و انجام یک پروژه به جای مابقی دوره، تمام کنند. 
بنیاد ملی نخبگان براساس آیین‌نامه «شناسایی و پشتیبانی از دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاهی» تسهیلات ویژه‌ای را برای دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاه‌ها برای طی نظام‌وظیفه تخصصی اعطا می‌کند.

مهم‌ترین نکات این تسهیلات به شرح زیر است:

1.  صرفاً دانش‌آموختگان دوره کارشناسی‌ارشد و دکتری تخصصی و نیز دانشجویان دوره دکتری تخصصی که از طرح‌نامه رساله خود دفاع کرده و وارد مرحله پژوهش شده‌اند، می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند.
2.  دانش‌آموختگان براساس امتیاز حاصل از مجموع فعالیت‌های نخبگانی در زمان تحصیل (و نه صرفاً داشتن مقاله) می‌توانند از تسهیلات نظام وظیفه تخصصی بهره‌مند شوند.
3. دانش‌آموختگانی که حداکثر سه سال از زمان دانش‌آموختگی آنها گذشته باشد، مجاز به استفاده از تسهیلات هستند.
4.  بررسی پرونده دانش‌آموختگان منوط به ثبت کامل اطلاعات متقاضی در سامانه اطلاعاتی بنیاد ملی نخبگان (soraya.bmn.ir) است.
5.  دانش‌آموختگان برای نام نویسی در سامانه باید شرایط زیر را داشته باشند:

• ۵-۱. دانش‌آموختگانی که میانگین کلِ دوره کارشناسی آنان بیش از ۱۶، میانگین کلِ دوره کارشناسی ارشد و نیز دوره دکتری بیش از ۱۷ باشد.
• ۵-۲.  برگزیدگان آزمون‌های سراسری ورود به دانشگاه (رتبه‌های زیر ۳۰۰ در دوره کارشناسی یا دکتری حرفه‌ای، رتبه‌های زیر ۱۰ در دوره کارشناسی ارشد و زیر ۵در دوره دکتری تخصصی) / پذیرفته‌شدگان از مسیر سهمیه دانشجویان دارای استعداد درخشان/ برگزیدگان المپیادهای ملی دانش‌آموزی (آموزش و پرورش) و المپیادهای ملی دانشجویی (وزارت علوم و وزارت بهداشت)

شرط ۵-۲ با شروط زیر قابل جایگزینی است:

۳-۵. مشمولان جایزه‌های تحصیلی بنیاد و نیز کسانی که طبق مقررات قبلی بنیاد از کمک هزینه‌های تحصیلی بنیاد بهره‌مند شده‌اند.

۵ -۴. برگزیدگان جشنواره‌های بین‌المللی خوارزمی، بخش دانشجویی جشنواره جوان خوارزمی، جشنواره رازی و جشنواره فارابی

۵- ۵. مخترعان برتر براساس آیین‌نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراع‌های برگزیده

۵ -۶. برگزیدگان آزمون جامع، پیش کارورزی، دستیاری و دانش‌نامه تخصصی در رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی

۴. معافیت تحصیلی خدمت سربازی

یکی از شرایط معافیت سربازی، معافیت تحصیلی است که جزو معافیت‌های موقت محسوب می‌شود. منظورازمعافیت تحصیلی این است که دانش‌آموزان و دانشجویان تا پایان زمان تحصیل خود، معاف از خدمت سربازی هستند. این نوع معافیت شرایط خاص خود را دارد و باید به خوبی با این قانون آشنا شد. مخصوصا دانشجویان باید با قوانین معافیت تحصیلی و سنوات به خوبی آشنا شوند تا روند تحصیلی شان به مشکل نخورد و غایب نشوند.

سقف سنوات مجاز تحصیل در دانشگاه‌ها

درمواردی که دانشجو در سنوات قانونی مقرر نتواند تحصیل خود را به اتمام برساند، با تشخیص و اعلام کمیسون موارد خاص دانشگاه‌های مربوط و صرفا جهت فراغت در آن مقطع و موافقت وظیفه عمومی حداکثر یکسال به مدت فوق اضافه می‌شود.

۵.  معافیت خدمت سربازی به شرط سه برادری 

• یکی از شرایط معافیت سربازی استفاده از معافیت سه برادری است. طبق این قانون یکی از فرزندان خانواده‌هایی که ۳ فرزند آنان خدمت دوره ضرورت را انجام داده‌اند، از انجام خدمت دوره ضرورت معاف است. در اوایل سال ۱۳۸۸ سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا، اعلام کرد که به دلیل تراکم بالای مشمولین سربازی، طبق قوانین جدید مشمولانی که سه برادر آنها به خدمت رفته‌اند، می‌توانند مدارک خود را ارائه دهند و از خدمت سربازی معاف شوند.
• با توجه به این خبر جمعیت زیادی از مشمولان که مشمول این قانون می‌شدند برای گرفتن کارت معافیت از سربازی اقدام کردند. البته این قانون در همان سال با مشکلاتی مواجه شد.
•  قانون معافیت سه برادری فقط تا پایان سال ۹۱ اجرا شد. از آن زمان به بعد این قانون در حالت تعلیق در آمد و دیگر خبری از وضعیت اجرای دوباره قانون معافیت سه برادری مطرح نشد.

۶. معافیت خدمت سربازی بخشودگی سنی

• طبق قانون هر فرد ذکوری که ۵۰ سال تمام داشته باشد برابر قانون از اعزام به خدمت سربازی معاف است و شناسنامه فرد به منزله کارت پایان خدمت محسوب می‌شود.

۷. معافیت خدمت سربازی (متاهل بودن)

• در راستای اجرای سیاست‌های فرماندهی کل قوا در خصوص افزایش جمعیت به ازای هر فرزند ۳ ماه از مدت خدمت سربازی کم می‌شود. به عبارتی اگر سربازی متأهل و صاحب یک فرزند باشد ۳ ماه از مدت خدمت او کسر خواهد شد.