چگونه یک چک‌لیست امنیتی برای شبکه و ویندوز سرور آماده کنیم؟

هنگام آماده‌سازی چک‌لیست شبکه به چه نکاتی باید دقت کنیم؟ 

برای ادمین‌های شبکه و امنیت، چک‌لیست‌ها حیاتی هستند، زیرا به آن‌ها کمک می‌کنند تا وظایف محوله را به‌درستی انجام دهند. هنگامی که صحبت از مدیریت زیرساخت‌ها و تامین امنیت شبکه‌ها به میان می‌آید، با طیف گسترده‌ای از نکات و مواردی روبه‌رو هستیم که نیازمند ارزیابی هستند. از نکات مهم در این زمینه به موارد زیر باید اشاره کرد:

پیکربندی دستگاه‌های شبکه

در مورد پیکربندی تجهیزات شبکه از منظر امنیت موارد مختلفی وجود دارند که باید مورد ارزیابی قرار بگیرند. این موارد به‌شرح زیر هستند:

    • بررسی و پیکربندی تنظیمات امنیتی روترها، سوئیچ‌ها و فایروال‌ها

    • به‌روزرسانی نرم‌افزارها و فریمورهای دستگاه‌های شبکه به آخرین نسخه‌ها

    • غیرفعال کردن سرویس‌ها و پروتکل‌های غیرضروری

مدیریت دسترسی

یکی از نقاط ضعف بزرگ بیشتر شرکت‌های ایرانی، تخصیص اشتباه سطح دسترسی‌ها به کاربران است. در این زمینه موارد مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرند به‌شرح زیر هستند:

    • اعتبارسنجی قوی برای دسترسی به دستگاه‌ها و سرویس‌های شبکه

    • تنظیم سطوح دسترسی و مجوزها بر اساس اصول حداقل دسترسی مورد نیاز (Principle of Least Privilege)

    • رمزنگاری برای دسترسی از راه دور و انتقال داده‌ها

نظارت بر فعالیت‌های زیرساخت 

نظارت بر مجموعه فعالیت‌های انجام‌شده در زیرساخت در زیرمجموعه وظایف کارشناسان شبکه و امنیت قرار می‌گیرد. از نکات کلیدی در این زمینه به موارد زیر باید اشاره کنیم:

    • رصد فعالیت‌های شبکه با استفاده از نرم‌افزارهای نظارتی و ابزارهای شناسایی و تشخیص نفوذ

    • بررسی لاگ‌ها و رویدادهای سیستمی برای شناسایی فعالیت‌های مشکوک

    • استفاده از سیستم‌های هشداردهی برای تشخیص حملات و تهدیدات امنیتی

مدیریت آنتی‌ویروس‌ها و ابزارهای امنیتی

متاسفانه، برخی از کارشناسان تازه‌وارد دنیای امنیت بر این باور هستند که نصب ضدویروس و ابزارهای امنیتی تمام آن کاری است که باید انجام دهند، در حالی که هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن باقی مانده است. از نکات مهمی که باید در چک‌لیست درج کنید به موارد زیر باید اشاره کرد:

    • پیکربندی درست نرم‌افزارهای ضدبدافزاری و دیوارهای آتش

    • به‌روزرسانی منظم و اسکن سرورها و سیستم‌ها و پویش فایل‌ها برای تشخیص و رفع بدافزارها

مدیریت تهدیدات امنیتی

کارشناسان امنیت تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرند تا تهدیدات سایبری را شناسایی کنند، اما واقعیت این است که امکان شناسایی همه تهدیدات وجود ندارد و هر لحظه ممکن است آسیب‌پذیری جدیدی توسط هکرها شناسایی شده و مورد استفاده قرار بگیرد. از نکات مهم در این بخش به موارد زیر باید اشاره کرد:

    • انجام آزمون امنیتی (Penetration Testing) برای شناسایی ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌های شبکه

    • اجرای طرح امنیتی برای مقابله با تهدیدات امنیتی مختلف

    • ایجاد نقشه شبکه و شناسایی مناطق مستعد حملات

    • دسترسی فیزیکی به سرور را محدود کنید. سیستم را در محیطی امن قرار دهید و فقط به افراد مجاز اجازه دسترسی فیزیکی دهید. همچنین، برای ورود به BIOS/UEFI رمز عبور تعیین کنید. 

مدیریت پشتیبان‌گیری 

سازمان‌ها تنها زمانی غافل‌گیر نمی‌شوند و آمادگی مقابله با تهدیدات امنیتی را پیدا می‌کنند که یک برنامه پشتیبان‌گیری منظم را آماده کرده باشند. از نکات مهمی که هنگام آماده‌سازی چک‌لیست امنیتی باید به آن‌ها دقت کنید به موارد زیر باید اشاره کرد:

    • پشتیبان‌گیری منظم از داده‌ها و تنظیمات شبکه

    • تست و ارزیابی روش‌های پشتیبان‌گیری برای حصول اطمینان از قابلیت بازیابی داده‌ها در صورت بروز مشکل

آموزش و آگاهی‌بخشی

افراد شاغل در سازمان‌ها قرار نیست همانند کارشناسان امنیتی تمام مخاطرات پیرامون فعالیت‌های تجاری را بدانند؛ این وظیفه کارشناسان امنیت است که نکات مهم و کلیدی را به آن‌ها آموزش دهند. در مورد مبحث آگاهی‌بخشی از نکات مهمی که باید در چک‌لیست قرار بگیرد به موارد زیر باید اشاره کرد:

• ارائه آموزش‌های منظم به کاربران درباره مسائل امنیتی، شیوه‌های حفاظت از اطلاعات و رفتارهای امن در هنگام استفاده از شبکه

• به‌روزرسانی سطح دانش افراد درباره روش‌های جدید مورد استفاده توسط هکرها و راه‌های مقابله با آن‌ها

موارد یادشده تنها چند مورد از نکات مهمی هستند که در چک‌لیست‌های شبکه و امنیت باید مورد توجه قرار بگیرند. البته توجه داشته باشید که هر سازمان و محیط شبکه، نیازها و الزامات امنیتی خاص خود را دارد. همچنین، به‌روزرسانی چک‌لیست به‌صورت دوره‌ای و منظم این اطمینان خاطر را می‌دهد که جنبه‌های مهم امنیت به‌دقت مورد توجه قرار گرفته‌اند. 

هنگام آماده‌سازی چک‌لیست امنیتی به چه نکاتی باید دقت کنیم؟

چک‌لیست امنیتی کمک می‌کند تا بتوانید موارد امنیتی مهم را در نظر بگیرید. با استفاده از چک‌لیست امنیتی، می‌توانید از سیستم خود در برابر تهدیدات محافظت کنید و به هکرها اجازه ندهید به‌راحتی به زیرساخت نفوذ کنند. به‌طور کلی، مواردی که در یک چک‌لیست امنیتی باید درج شوند به‌شرح زیر هستند: 

1.  بررسی و به‌روزرسانی سیستم‌عامل و نرم‌افزارها به آخرین نسخه‌ها
2.  راه‌اندازی و پیکربندی دیواره آتش (Firewall)
3.  استفاده از رمزنگاری برای حفاظت از داده‌ها
4.  مدیریت پسوردها و استفاده از پسوردهای قوی
5.  محدود کردن دسترسی فیزیکی و منطقی به سیستم
6.  بررسی و رصد رویدادها و وقایع مشکوک
7.  اجرای نرم‌افزارهای ضدویروس و ضد جاسوسی
8.  بررسی تنظیمات امنیتی سرویس‌ها و نقش‌های سیستم‌عامل
9.  پشتیبان‌گیری منظم از داده‌ها
10.  آموزش و آگاهی‌بخشی به کاربران در مورد امنیت و رفتارهای امنیتی

محافظت از موجودیت‌های ممتاز (Privileged identities)

محافظت از موجودیت‌های ممتاز یکی از مهم‌ترین مسائل امنیتی در سازمان‌ها است. موجودیت‌های ممتاز اشاره به نوع خاصی از حساب‌های کاربری دارد که امتیازات ویژه‌ای برای دسترسی به منابع حساس و اطلاعات مهم دارند. حساب‌های مدیران سیستم، مدیران شبکه، مدیران دیتابیس و مدیران ارشد در گروه موجودیت‌های ممتاز قرار می‌گیرند که ضمن دسترسی به اطلاعات، قابلیت ویرایش آن‌ها را دارند. هنگامی که صحبت از آماده‌سازی چک‌لیست امنیتی به میان می‌آید در مورد موجودیت‌های ممتاز به موارد زیر باید دقت کنید: 

استفاده از اصل کمترین امتیاز: این اصل بیان می‌کند که موجودیت‌های ممتاز باید حداقل امتیازهای لازم برای انجام وظایف را داشته باشند. به بیان دقیق‌تر به هر موجودیت فقط دسترسی‌های لازم برای انجام کار مشخصی داده شود و دسترسی‌های اضافی که برای انجام وظایف ضروری نیست، حذف شود. 

• مدیریت هویت و دسترسی: برای محافظت از موجودیت‌های ممتاز، نیاز است تا تمامی حساب‌های کاربری در سازمان به‌درستی مدیریت شوند. این فرآیند شامل ایجاد، حذف و تعلیق حساب‌های مربوط به کاربران خارج‌شده از سازمان، ارائه دسترسی‌های لازم بر اساس اصل کمترین امتیاز، استفاده از مکانیزم‌های قوی برای مدیریت رمز عبور و چرخه عمر حساب‌ها و استفاده از تایید هویت دومرحله‌ای است. 
• مانیتورینگ فعالیت‌ها و شناسایی تهدیدها: نظارت مداوم بر فعالیت‌های حساب‌های ممتاز می‌تواند کمک کند تا به‌سرعت تهدیدها و نقض‌های امنیتی را شناسایی کرده و به آن‌ها واکنش داد. استفاده از سامانه‌های مدیریت رویدادها و امنیت (SIEM) و ابزارهای تحلیل رفتاری می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
• محدود کردن دسترسی: این مفهوم، مکمل اصل مدیریت هویت و دسترسی است که به آن اشاره کردیم و به معنای تعیین دسترسی‌ها به‌صورت دقیق و مبتنی بر خط‌مشی‌های سازمانی است. می‌توان با اعمال اصل حداقل دسترسی (Least Privilege) و کنترل دسترسی نقش‌محور (Role-Based Access Control) دسترسی‌های موجودیت‌های ممتاز را محدود کرد و به این ترتیب به محافظت از شبکه پرداخت. 
• مدیریت و نظارت بر رمزنگاری و کلیدها: استفاده از رمزنگاری قوی برای محافظت از اطلاعات حساس و مدیریت حساب‌های ممتاز نقش مهمی در پیشگیری از بروز حمله‌های سایبری دارد. کارشناسان امنیت باید از مکانیزم‌های امن مانند ذخیره‌سازی کلیدها در محیط‌های امن، به‌کارگیری روش‌های رمزنگاری قوی و به‌روز، مدیریت صحیح چرخه عمر کلیدها و گواهی‌نامه‌ها اطمینان حاصل شود.
• جداسازی و محدودسازی: برای جلوگیری از گسترش حملات و تاثیرگذاری آن‌ها بر موجودیت‌های ممتاز باید از راهکار جداسازی حساب‌ها از شبکه اصلی استفاده کرد. به‌طور مثال، می‌توان حساب‌های کاربری را در یک شبکه جداگانه از شبکه‌های اصلی سازمانی قرار داد تا هکرها به‌راحتی قادر به شناسایی آن‌ها نباشند. 

چرا چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور مهم است؟

چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور به‌عنوان یک ابزار ارزیابی و بهبود امنیت، مورد توجه کارشناسان شبکه و امنیت قرار دارد. این چک‌لیست به شما کمک می‌کند تا مولفه‌های مهم را در سیستم‌عامل ویندوز سرور شناسایی کرده و تدابیر لازم را برای حفاظت از آن‌ها اتخاذ کنید. از دلایل کاربردی و مهم بودن این چک‌لیست به موارد زیر باید اشاره کرد: 

• شناسایی ضعف‌های امنیتی: چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور به شما کمک می‌کند تا ضعف‌های امنیتی موجود در سیستم‌عامل را شناسایی کنید. این موضوع ممکن است شامل تنظیمات نادرست، آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری، تخصیص دسترسی‌های غیراصولی و سایر عواملی باشد که باعث کاهش امنیت سرور می‌شوند.
• حفاظت در برابر تهدیدات: با استفاده از چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور، می‌توانید از سیستم در برابر تهدیدات امنیتی مختلف محافظت کنید. این موضوع شامل حفاظت از سرور در برابر نفوذها، حملات بدافزاری، حملات درون سازمانی و سایر تهدیدات امنیتی است. با شناسایی و رفع ضعف‌های امنیتی، احتمال وقوع حملات به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
• تطابق با استانداردها و قوانین: برخی سازمان‌ها و صنایع دارای استانداردها و قوانین امنیتی خاصی هستند که باید رعایت شوند. چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور کمک می‌کند تا موارد مرتبط با استانداردها و قوانین مربوطه را شناسایی کنید و مطابق با خط‌مشی‌های سازمانی گام بردارید. 
• بهبود عملکرد سرور: امنیت ویندوز سرور نقش مهمی در تداوم فعالیت‌های تجاری دارد. با اجرای موارد امنیتی در چک‌لیست، می‌توانید عملکرد سرور را بهبود بخشیده و مانع از آن شوید تا مواردی مثل خرابی تجهیزات یا ازدست‌رفتن داده‌ها به واسطه یک حمله هکری باعث بروز اختلال در فعالیت‌های تجاری شود. 
• رعایت حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها: سیستم‌عامل ویندوز سرور شامل اطلاعات مهم و حساس است. با استفاده از چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور، می‌توانید موارد امنیتی مرتبط با حفاظت از داده‌ها و رعایت حریم خصوصی را شناسایی کنید و اقدامات لازم را برای حفاظت از داده‌ها و جلوگیری از نفوذ به سرور انجام دهید.

در مجموع باید بگوییم که استفاده از چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور کمک می‌کند تا از امنیت سرور اطمینان حاصل کنید، ضعف‌های امنیتی را شناسایی و رفع کنید و اطمینان حاصل کنید که حملات بدافزاری باعث ایجاد اختلال جدی در فعالیت‌های تجاری نخواهند شد. 

چگونه یک چک‌لیست امنیتی برای ویندوز سرور آماده کنیم؟

چک‌لیست امنیتی ویندوز سرور با هدف بهبود امنیت سیستم‌عامل ویندوز سرور آماده می‌شود. بد نیست بدانید که ویندوز سرور خود به‌تنهایی نیازمند یک چک‌لیست کامل است و باید هنگام آماده‌سازی آن به نکات مختلفی دقت کنید. برخی از این نکات به‌شرح زیر هستند: 

• به‌روزرسانی سیستم‌عامل: اطمینان حاصل کنید که آخرین به‌روزرسانی‌های امنیتی روی سیستم‌عامل ویندوز سرور نصب شده‌اند. 
• پیکربندی دیواره آتش: فایروال ویندوز را فعال کنید و تنظیمات آن را بررسی کنید. تنظیم دسترسی‌ها و قوانین برای کنترل ترافیک ورودی و خروجی را به‌دقت بررسی کنید. همچنین، ترافیکی را که سرویس‌های غیرضروری مورد استفاده قرار می‌دهند محدود کنید.
• استفاده از یک نرم‌افزار ضدویروس: به‌شدت توصیه می‌کنیم یک نرم‌افزار ضدویروس قوی و به‌روز را روی سرور نصب کنید و مطمئن شوید که ضدویروس به‌روز است و تمامی فایل‌های ورودی و خروجی را به‌طور مداوم اسکن می‌کند. 
• رمزگذاری درایوها: برای حفاظت از داده‌های حساس، در صورت امکان درایوهای سیستم و دیگر درایوهای مهم را با استفاده از فناوری بیت‌لاکر (BitLocker) یا نرم‌افزارهای مشابه رمزگذاری کنید.
• پیکربندی سرویس‌ها و نقش‌ها: تنظیمات سرویس‌ها و نقش‌های سیستم‌عامل را بررسی کرده و دسترسی‌های لازم را به کاربران و گروه‌ها اعطا کنید و همچنین سرویس‌های غیرضروری را غیرفعال کنید.
• مدیریت رمزهای عبور: استفاده از رمزهای عبور قوی و پیچیده برای حساب‌های کاربری ضروری است. رمزهای عبور نیازمند خط‌مشی‌های دقیق و سخت‌گیرانه‌ای هستند و مواردی مثل مدت اعتبار و تغییر دوره‌ای را شامل می‌شوند. 
• ثبت و بررسی رویدادها: ثبت رویدادها (Event Logging) را برای سیستم‌عامل ویندوز سرور فعال کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌ها و وقایع مشکوک را ردیابی کنید و در صورت لزوم اقدامات مناسب را انجام دهید. 
• پشتیبان‌گیری منظم: اطمینان حاصل کنید که فرآیند پشتیبان‌گیری از داده‌های مهم سرور به‌شکل منظم انجام ‌شوند. این فرآیند شامل پشتیبان‌گیری از فایل‌ها، پایگاه ‌داده‌ها و تنظیمات سیستم‌عامل است. در این حالت، هنگام بروز خطاها یا حملات، امکان بازگرداندن سیستم به حالت عادی وجود خواهد داشت. 
• آموزش کاربران: کاربران و افرادی را که تماس مستقیم با ویندوز سرور دارند آموزش دهید. آن‌ها را آگاه کنید که چگونه باید از سرور استفاده کنند و نباید هیچ سایت متفرقه یا مشکوکی را روی ویندوز سرور باز کنند. 

مدیریت و نظارت بر زیرساخت با استفاده از نرم‌افزار Operations Management Suite

پس از آن‌که چک‌لیست امنیتی را برای شبکه یا ویندوز سرور آماده کردید، در مرحله بعد نوبت به انتخاب نرم‌افزاری می‌رسد که اجازه دهد بر مبنای خط‌مشی‌های تعیین‌شده در چک‌لیست، وظایف محوله را انجام دهید.

امروزه، نرم‌افزارهای مختلفی در زمینه مدیریت و پایش زیرساخت‌ها در دسترس قرار دارند که یکی از آن‌ها OMS سرنام Operations Management Suite  است که راه‌حل ابرمحوری است که توسط مایکروسافت عرضه شده است. OMS ابزارها و قابلیت‌های قدرتمندی در اختیار کارشناسان شبکه و امنیت قرار می‌دهد تا نظارت دقیقی بر زیرساخت اعمال کنند. برخی از قابلیت‌های کلیدی OMS به‌شرح زیر است:

• تحلیل پیشرفته داده‌ها: OMS قابلیت‌هایی در زمینه تحلیل پیشرفته داده‌ها ارائه می‌کند که نقش مهمی در شناسایی الگوها، روندها و مشکلات محتمل دارد. 
• پایش عملکرد سیستم‌ها: با استفاده از OMS، می‌توانید عملکرد سیستم‌های شبکه را ارزیابی کنید که این فرآیند شامل نظارت بر عملکرد سرورها، روترها، سوئیچ‌ها و سایر دستگاه‌های شبکه است. OMS امکاناتی را برای تحلیل و نمایش داده‌ها ارائه می‌کند و کمک می‌کند وضعیت سیستم‌ها را در زمان واقعی مشاهده کنید و در صورت بروز مشکل، اقدامات لازم را انجام دهید.
• مدیریت رویدادها و لاگ‌ها: OMS امکان جمع‌آوری، مانیتورینگ و تحلیل گزارش‌ها و رویدادهای سیستمی را می‌دهد. شما می‌توانید لاگ‌ها را از سرورها، دستگاه‌های شبکه و برنامه‌های مختلف جمع‌آوری کرده، تجزیه‌و‌تحلیل کرده و اقدامات مناسب را انجام دهید. 
• پیکربندی و مدیریت تنظیمات: OMS ابزارهایی را به‌منظور پیکربندی و مدیریت تنظیمات سیستم‌ها ارائه می‌دهد. شما می‌توانید قوانین و تنظیمات امنیتی را تعریف و زیرنظر بگیرید و اطمینان حاصل کنید که آیا سیستم‌ها به‌شکل صحیح پیکربندی شده‌اند یا خیر. در صورت عدم تطابق با تنظیمات امنیتی، می‌توانید اقدامات لازم را برای برطرف کردن مشکلات انجام دهید