نکات کلیدی موردنیاز مدیران مرکز داده
10 مهارت کاربردی که هر مدیر مرکز داده باید بداند
مدیران مرکز داده مسئولیت طراحی، نگه‌داری و پشتیبانی از مراکز داده را بر عهده دارند. آن‌ها وظیفه دارند تا مطمئن شوند مرکز داده از نظر فیزیکی ایمن و از نظر عملیاتی قابل اعتماد است و پاسخ‌گوی نیازهای فنی کسب‌و‌کار است. به‌طور کلی، وظایف کلیدی مدیر مرکز داده شامل طراحی و مدیریت زیرساخت، نظارت بر عملکرد و امنیت، حل مشکلات و مدیریت متخصصان شاغل در مرکز داده است. مدیران مرکز داده باید دارای دانش و تجربه کافی در زمینه زیرساخت فناوری اطلاعات، عملیات و امنیت را داشته باشند و مهارت‌های رهبری و مدیریت را آموخته باشند.

10 مهارتی که هر مدیر مرکز داده باید بداند

مدیریت مرکز داده یکی از مشاغل سطح بالای حوزه شبکه است که دستمزد خوبی عاید متخصصان می‌کند، با این‌حال، مدیریت مرکز داده کار ساده‌ای نیست و همان‌گونه که اشاره خواهیم کرد به مهارت‌های سطح بالایی نیاز دارد. در ادامه، ده مهارتی را که هر مدیر مرکز داده باید در مورد آن‌ها اطلاع داشته باشد مورد بررسی قرار می‌دهیم.

1. طراحی و معماری مرکز داده

مدیر مرکز داده باید دانش کافی در زمینه طراحی و معماری مرکز داده داشته باشد تا بتواند بهترین راهکارها را برای پیاده‌سازی مرکز داده ارائه دهد. طراحی و معماری مرکز داده اهمیت زیادی دارد؛ زیرا تمامی فعالیت‌های تجاری یک سازمان یا مشتریان آن به عملکرد بهینه مرکز داده وابسته است. مهم‌ترین عواملی که در طراحی و معماری یک مرکز داده باید مورد توجه قرار گیرند به‌شرح زیر است:

  • فضای فیزیکی: فضای فیزیکی مرکز داده باید به‌گونه‌ای انتخاب شود تا تجهیزات و سیستم‌های مورد نیاز بدون مشکل در کنار یک‌دیگر قرار بگیرند و استقرار رک‌ها، کابل‌کشی و کانال‌کشی سیستم‌های تهویه مطبوع به‌شکل اصولی انجام شود و در عین حال امنیت فیزیکی تجهیزات نیز تامین شود. 
  • سیستم‌های تهویه مطبوع: سیستم‌های تهویه مطبوع باید به‌گونه‌ای طراحی و پیاده‌سازی شوند که بتوانند دمای مرکز داده را در وضعیت مطلوب نگه دارند. همچنین، باید از سیستم‌های تهویه مطبوع با انرژی کم و بازده بالا استفاده شود.
  • سیستم‌های تامین برق: سیستم‌های تامین برق باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند از قطعی برق جلوگیری کنند و مرکز داده در هر شرایطی برق موردنیاز تجهیزات را تامین کند. 
  • امنیت: مدیر مرکز داده باید طرحی را آماده کند تا افراد متفرقه توانایی ورود به مرکز داده را نداشته باشند و همچنین هکرها موفق به سرقت اطلاعات نشوند. به بیان دقیق‌تر باید از روش‌های امنیتی مثل محدودسازی دسترسی، رمزگذاری و انواع سیستم‌های امنیتی استفاده کند تا ضمن تامین امنیت فیزیکی و مجازی مرکز داده، تمامی ورودها یا تلاش‌های ناموفق برای ورود به مرکز داده ثبت شود. 
  • مدیریت کابل‌ها: کابل‌های برق و شبکه باید به‌صورت منظم و مرتب نصب شوند تا فرآیند مدیریت و نگه‌داری از آن‌ها به‌شکل مطلوب انجام شود. باید از راهکار‌هایی مانند کابل‌کشی ساخت‌یافته، بسط‌های منعطف و کارآمد و ابزارهای مدیریت کابل مثل پچ‌پنل‌ها استفاده کرد تا روند دسترسی به کابل‌ها ساده شود، کابل‌ها با مشکل آسیب‌دیدگی روبه‌رو نشوند و زیبایی مرکز داده نیز حفظ شود. 

2. مدیریت سرور 

مدیر مرکز داده باید توانایی مدیریت سرور و بهینه‌سازی عملکرد آن‌ها را داشته باشد. مدیریت سرور یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های مدیر مرکز داده است که شامل وظایف مختلفی است. برخی از وظایف و مسئولیت‌ها در این زمینه به‌شرح زیر هستند: 

  • نصب و پیکربندی سرورها: مدیر مرکز داده باید توانایی نصب و پیکربندی سرورها را داشته باشد. او باید قادر باشد تا سیستم‌عامل‌ها را روی سرورها نصب کند و سرورها را به‌گونه‌ای پیکربندی کند که بهینه کار کنند.
  • مانیتورینگ و نظارت بر سرورها: مدیر مرکز داده باید توانایی نظارت بر سرورها و ارزیابی عملکرد سرورها را داشته باشد و در صورت لزوم تغییرات مورد نیاز را اعمال کند. به بیان دقیق‌تر باید مشکلات عملکردی سرورها را شناسایی کند و راهکارهای مناسبی برای حل مشکلات ارائه دهد. 
  • مدیریت پشتیبان‌گیری: مدیر مرکز داده باید برنامه دقیقی برای پشتیبان‌گیری از اطلاعات سرورها داشته باشد و به‌صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه از اطلاعات سرورها نسخه پشتیبان تهیه کند تا در صورت بروز مشکلات، فرآیند بازیابی اطلاعات به‌شکل ساده‌ای انجام شود. 
  • مدیریت امنیت سرورها: مدیر مرکز داده باید توانایی تامین مدیریت امنیت سرورها را داشته باشد، مکانیزم‌های امنیتی پیش‌فرض سرورها را به‌درستی پیکربندی کند، به گزارش‌ها و هشدارهایی که توسط سرور تولید می‌شود دقت کند و از راه‌حل‌های امنیتی کارآمدی برای محافظت از سرورها و اطلاعات روی آن‌ها استفاده کند. 
  • مدیریت فضای ذخیره‌سازی سرورها: یکی از وظایف مهم مدیر مرکز داده مدیریت ظرفیت سرورها است. با توجه به این‌که سرورها میزبان انواع مختلفی از اطلاعات هستند بسته به تراکنش‌های انجام شده در سازمان فضای ذخیره‌سازی آزاد به‌سرعت استفاده می‌شود. مدیر مرکز داده باید فضای ذخیره‌سازی را متناسب با نیاز کاربران در اختیار آن‌ها قرار دهد و اطمینان حاصل کند که فضای ذخیره‌سازی سرور با اطلاعات غیرضروری اشغال نشده باشد. 
  • مدیریت به‌روزرسانی و نصب نرم‌افزارها: مدیر مرکز داده باید به‌دقت به‌روزرسانی‌‌های منتشرشده برای سفت‌افزار (Firmware) سرور، سیستم‌عامل و نرم‌افزارها را بررسی کند و پس از ارزیابی مبنی بر عدم بروز مشکل پس از نصب، اقدام به نصب به‌روزرسانی‌ها به‌شکل محدود و کنترل‌شده کند. 

3. مدیریت شبکه

شبکه‌ها قلب تپنده مراکز داده هستند و نقش مهمی در دسترسی سریع و بدون مشکل به اطلاعات دارند. مدیریت شبکه‌ها در مرکز داده به این معنا است که ارتباط بین سرورها و دستگاه‌های مختلف بدون مشکل انجام شود و کاربران بتوانند از طریق پروتکل‌های رایج با مرکز داده ارتباط برقرار کنند. برخی از مسئولیت‌های مدیر مرکز داده در این حوزه به‌شرح زیر است: 

  • طراحی شبکه: مدیر شبکه باید توانایی طراحی شبکه‌های مرکز داده را داشته باشد و متناسب با نوع سازمان از شبکه‌های درستی استفاده کند تا سرورها بتوانند بدون مشکل با یک‌دیگر و تجهیزات دیگری مثل استوریج‌ها کار کنند. 
  • نصب و پیکربندی شبکه: یکی از وظایف غیرمستقیم مدیر مرکز داده نصب و پیکربندی شبکه است. به‌طور معمول، مهندسان شبکه مسئولیت نصب و پیکربندی شبکه‌های مستقر در مراکز داده را دارند، اما مدیر مرکز داده باید در این زمینه اطلاع داشته باشد تا در صورت لزوم قادر به انجام این‌کار باشد. 
  • مانیتورینگ و نظارت بر شبکه: مدیر مرکز داده با نظارت بر عملکرد شبکه اطمینان حاصل می‌کند که پروتکل‌های ارتباطی بدون مشکل فرآیند مسیریابی و ارسال بسته‌ها به شبکه محلی و شبکه گسترده را انجام می‌دهند و کاربران درون و برون سازمانی قادر به برقراری ارتباط با شبکه هستند. به بیان دقیق‌تر، مدیر مرکز داده باید عملکرد پروتکل‌های مورد استفاده در مسیریابی پویا را زیر نظر بگیرد. مسیریابی پویا (Dynamic Routing) یک روش مسیریابی است که در شبکه‌های مخابراتی و مراکز داده استفاده می‌شود. در این روش، ترافیک شبکه به‌طور پویا بین مسیرهای مختلف توزیع می‌شود. هدف اصلی مسیریابی پویا، بهینه‌سازی استفاده از منابع شبکه، کاهش تاخیر و افزایش کارایی است.
  • در مسیریابی پویا، ترافیک شبکه تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل وضعیت لینک‌ها، ترافیک فعلی، عملکرد سرویس‌ها و معیارهای دیگر قرار دارد. در مسیریابی پویا، الگوریتم‌های تصمیم‌گیری بر مبنای شرایط فعلی شبکه انتخاب می‌شوند. این الگوریتم‌ها می‌توانند شامل الگوریتم‌های مبتنی بر قواعد (Rule-Based) یا ترکیبی از الگوریتم‌های مختلف باشد. 
  • مدیریت امنیت و ظرفیت شبکه: مدیر مرکز داده باید به مسائل امنیتی مرکز داده دقت کند و از ابزارهای رایج مثل سامانه‌های پیشگیری و تشخیص نفوذ، دیوارهای آتش، شبکه مبتنی بر اعتماد صفر، منطقه غیرنظامی (DMZ) و غیره برای محافظت از شبکه‌های مرکز داده استفاده کند. همچنین، باید از ابزارهای مناسب برای اعمال تغییر در ظرفیت شبکه استفاده کند تا در زمان‌های پیک مصرف کاربران مشکلی از بابت اتصال به مرکز داده نداشته باشند. 
  • مدیریت مشکلات شبکه: شبکه‌های مراکز داده با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شوند که باید در زمان کوتاهی برطرف شوند. به‌طور مثال، شبکه منطقه ذخیره‌سازی (SAN) ممکن است به‌درستی کار نکند و در نتیجه فرآیند دسترسی به اطلاعات با مشکل روبه‌رو شود یا سرورها توانایی برقراری ارتباط با استوریج‌ها از طریق این شبکه را نداشته باشند. مدیر مرکز داده با شناسایی و برطرف کردن این مشکلات تضمین می‌دهد که مشکلی از بابت ذخیره‌سازی و دسترسی به اطلاعات وجود نخواهد داشت.

4. مدیریت پایگاه داده

مدیر مرکز داده باید توانایی نظارت بر عملکرد مدیر پایگاه داده و تیم تحت سرپرستی او را داشته باشد. مدیریت پایگاه داده به مجموعه‌ فعالیت‌هایی گفته می‌شود که با تحلیل و طراحی پایگاه داده و مدیریت و نگه‌داری در ارتباط است. به‌طور کلی، مسئولیت‌های مرتبط با مدیریت پایگاه داده به‌شرح زیر است: 

  • ارزیابی طراحی‌های انجام‌شده برای پایگاه داده: این موضوع شامل تحلیل نیازهای کاربران، طراحی ساختار و روابط پایگاه داده، انتخاب نوع پایگاه داده، تعریف جداول، مشخص کردن قیود و تعریف روابط بین جداول و موارد دیگر مرتبط با طراحی پایگاه داده است.
  • نصب و پیکربندی پایگاه داده: شامل نصب نرم‌افزار پایگاه داده، پیکربندی محیط پایگاه داده، تعیین دسترسی کاربران و دیگر موارد مرتبط با نصب و پیکربندی پایگاه داده است.
  • مدیریت داده‌ها: شامل ایجاد، خواندن، به‌روزرسانی و حذف داده‌ها، نگه‌داری داده‌ها، پشتیبان‌گیری، بازیابی داده‌ها، امنیت داده‌ها و موارد مشابه است. 
  • بهینه‌سازی پایگاه داده: شامل بهینه‌سازی عملکرد پایگاه داده، بهینه‌سازی استفاده از منابع سیستم، بهبود عملکرد و سرعت داده‌ها، بهبود کیفیت داده‌ها و غیره است. 
  • مدیریت امنیت پایگاه داده: شامل مدیریت دسترسی کاربران، رمزنگاری داده‌ها، پشتیبان‌گیری و بازیابی داده‌ها، مانیتورینگ پایگاه داده، حفاظت از داده‌ها در برابر حملات و بررسی گزارش‌های تولیدشده است. 
  • مدیریت مشکلات پایگاه داده: شامل شناسایی و رفع مشکلات پایگاه داده، ارائه راهکارهای مناسب برای پیشگیری از مشکلات در آینده، پیگیری مشکلات پایگاه داده و حصول اطمینان از کارکرد درست پایگاه داده است. 

در مجموع، مدیریت پایگاه داده شامل فعالیت‌های مربوط به طراحی، نصب، پیکربندی، مدیریت داده، بهینه‌سازی، تامین امنیت و مدیریت مشکلات پایگاه داده است. این مسئولیت بر عهده مدیر پایگاه داده یا تیم تحت سرپرستی او است. همچنین، برای اطمینان از عملکرد صحیح و موثر پایگاه داده، نیاز است که این مسئولیت با دقت و توجه به جزئیات انجام شود. برای موفقیت در این زمینه، مدیر پایگاه داده باید با تکنولوژی‌های مربوطه آشنا باشد و توانایی حل مشکلات فنی و مدیریت پروژه را داشته باشد. از طرفی، تیم مدیریت پایگاه داده باید همیشه با تغییرات و نیازهای کاربران و سازمان هماهنگ باشد و اقدامات لازم را برای بهبود و بهینه‌سازی عملکرد پایگاه داده انجام دهد.

5. مدیریت امنیت داده‌ها

مدیر مرکز داده باید توانایی مدیریت امنیت داده‌ها و حفاظت از آن را داشته باشد. مدیریت امنیت داده‌ها شامل تمام فعالیت‌هایی است که برای حفاظت از داده‌های حساس سازمان از جمله اطلاعات مالی، اطلاعات مشتریان، اطلاعات راهبردی و غیره صورت می‌گیرد. مدیریت امنیت داده شامل موارد زیر است:

  • تعیین و تنظیم سیاست‌های امنیتی: این فرآیند شامل تعیین سیاست‌های امنیتی برای حفاظت از داده‌های حساس، مشخص کردن استانداردهای امنیتی، تعیین نقش و مسئولیت کاربران در سطوح مختلف دسترسی و دیگر موارد مرتبط با تعیین و تنظیم سیاست‌های امنیتی است.
  • پیاده‌سازی روش‌های امنیتی: شامل پیاده‌سازی روش‌های رمزنگاری داده‌ها، استفاده از فایروال‌ها، استفاده از نرم‌افزارهای ضدویروس و غیره است.
  • مدیریت دسترسی: شامل مدیریت دسترسی کاربران به داده‌های حساس، نظارت بر دسترسی ورود و خروج کاربران، مدیریت اعتبارسنجی کاربران و دیگر موارد مرتبط با مدیریت دسترسی است.
  • پشتیبانی و بازیابی: شامل برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های پشتیبان‌گیری از داده‌ها، تعیین نقاط بازیابی، اجرای فرآیندهای بازیابی داده‌ها و موارد مرتبط با پشتیبانی و بازیابی است.
  • نظارت و تحلیل: شامل مانیتورینگ پایگاه داده، رصد و تحلیل فعالیت‌های کاربران، تشخیص و پیشگیری از حملات، ارائه گزارش‌های امنیتی و موارد این‌چنینی است. 

6. مدیریت ذخیره‌سازی داده‌ها

مدیریت فضای ذخیره‌سازی داده یکی از مسئولیت‌های مهم مدیران پایگاه داده است. برای اطمینان از بهینه‌سازی و عملکرد بهتر محیط ذخیره‌سازی داده‌های سازمانی، مدیر پایگاه داده باید با فناوری‌های مرتبط با ذخیره‌سازی داده‌ها آشنا باشد و درک کافی درباره روش‌های بهینه‌سازی محیط ذخیره‌سازی داده، تعیین نیازهای پشتیبان‌گیری و بازیابی داده‌ها، نظارت و مانیتورینگ محیط ذخیره‌سازی داده‌ها و موارد این‌چنینی را داشته باشد. همچنین، باید برای پیشگیری از خطاهای احتمالی در محیط ذخیره‌سازی داده، خط‌مشی‌‌های مناسب را تعیین کند و از پیاده‌سازی و اجرای آن‌ها اطمینان حاصل کند. از نکات مهم مرتبط با فضای ذخیره‌سازی به موارد زیر باید اشاره کرد:

  • ارزیابی نیازهای ذخیره‌سازی داده: در این مرحله، باید نیازهای ذخیره‌سازی داده‌های سازمان بررسی شود. این موضوع شامل تعیین نیازهای فضای ذخیره‌سازی، انتخاب روش‌های ذخیره‌سازی، تعیین نیازهای پشتیبان‌گیری و بازیابی داده‌ها و موارد مشابه است. 
  • انتخاب روش‌های ذخیره‌سازی: در این مرحله، باید روش‌های مختلف ذخیره‌سازی داده مانند استفاده از سرور‌های مجازی، استفاده از سیستم‌های فایل، استفاده از ذخیره‌سازی ابرمحور، شبکه منطقه ذخیره‌سازی و غیره انتخاب شوند.
  • پیاده‌سازی زیرساخت‌های ذخیره‌سازی: پس از انتخاب روش ذخیره‌سازی، نوبت به آماده‌سازی و پیاده‌سازی زیرساخت‌های ذخیره‌سازی می‌رسد که شامل پیکربندی تجهیزات موردنیاز، تعریف معماری‌ رید، نصب و پیکربندی تجهیزات ذخیره‌سازی و غیره می‌شود. 
  • مدیریت داده‌ها و پشتیبان‌گیری: در این مرحله، باید برنامه‌ریزی‌های مرتبط با تهیه نسخه پشتیبان از داده‌ها آماده شود. این موضوع شامل تعیین فرآیندهای پشتیبان‌گیری و بازیابی از داده‌ها، برنامه‌ریزی برای پشتیبان‌گیری خودکار، تعیین فرایندهای حفاظت از داده‌ها و غیره است. 
  • ارزیابی و بهینه‌سازی محیط ذخیره‌سازی: در این مرحله، باید محیط ذخیره‌سازی داده‌ها ارزیابی و بهینه‌سازی شود و مواردی مثل بهینه‌سازی فضای ذخیره‌سازی، بهینه‌سازی زمان دسترسی به داده‌ها، بهینه‌سازی سرعت دسترسی و غیره انجام شود. 
  • نظارت: زیرساخت ذخیره‌سازی داده‌ها باید زیر نظر قرار بگیرد تا هرگونه مشکل عملکردی در شبکه ذخیره‌سازی شناسایی شود و همچنین تمهیدات لازم برای پیشگیری از بروز خطاهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اعمال شود.

7. مدیریت دسترسی

مدیریت دسترسی شامل تعیین سطوح دسترسی، پیاده‌سازی سیاست‌های امنیتی، نظارت بر نحوه دسترسی کاربران به منابع سازمانی و سیستم‌های مرتبط با آن است. این کار با هدف تامین امنیت و پیشگیری از بروز مشکلات امنیتی انجام می‌شود. از فعالیت‌های مهم مرتبط با مدیریت دسترسی باید به تعیین سطوح دسترسی، پیاده‌سازی سیاست‌های امنیتی، محدودسازی دسترسی به داده‌ها و سیستم‌ها و غیره اشاره کرد.

8. مدیریت تعمیر و نگه‌داری 

این فرآیند شامل مدیریت تعمیر و نگه‌داری از سامانه‌ها و زیرساخت، حصول اطمینان از کارکرد درست سامانه‌های سرمایشی و تامین برق، حفظ عملکرد مرکز داده و برنامه‌ریزی برای تعمیر و نگه‌داری، اجرای منظم فرآیندهای تعمیر و نگه‌داری و غیره است. 

9. مدیریت بحران

مدیریت بحران شامل برنامه‌ریزی برای انجام برخی کارها در شرایط حساس مثل حمله سایبری، آتش‌سوزی و سایر بلاهای طبیعی، حفظ عملکرد سیستم‌های مرتبط با مرکز داده در زمان بحران‌های احتمالی و جلوگیری از تاثیرات آن‌ها بر عملکرد سامانه‌ها است. از فعالیت‌های مرتبط با این بخش باید به برنامه‌ریزی بحران، اتخاذ تدابیری برای پیشگیری از بروز بحران، برنامه‌ریزی برای غلبه بر بحران و غیره اشاره کرد. 

10. مدیریت پروژه

مدیریت پروژه شامل برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و اتمام فرآیند طراحی و استقرار مرکز داده است. یک مدیر مرکز داده باید تضمین دهد که مرکز داده به‌شکل درستی پیاده‌سازی شده و توانایی پاسخ‌گویی به نیازهای سازمان را دارد. از مسئولیت‌های مهم مرتبط با این بخش باید به برنامه‌ریزی پروژه، اجرای پروژه، کنترل پروژه و اتمام آن اشاره کرد. 

کلام آخر 

مدیران مرکز داده در صنایع مختلف، از جمله فناوری اطلاعات، امور مالی، مراقبت‌های بهداشتی و غیره به فعالیت اشتغال دارند. به بیان دقیق‌تر، دامنه کاری این گروه از متخصصان شرکت‌های کوچک تا متوسط و بزرگ است. همین مسئله باعث شده تا این گروه از متخصصان به طیف گسترده‌ای از مهارت‌های فنی نیاز داشته باشند. از جمله این مهارت‌ها به موارد زیر باید اشاره کرد:

  •     دانش کافی در مورد زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، مثل سرورها، ذخیره‌سازی، شبکه و مکانیزم کاری تجهیزات سرمایشی.
  •     تجربه کافی در مورد عملیات قابل انجام در مراکز داده مثل نگه‌داری، عیب‌یابی و مدیریت حوادث.
  •     تجربه در زمینه تامین امنیت مرکز داده، تعریف خط‌مشی‌ها، رویه‌ها و فناوری‌ها.
  •     مهارت‌های مدیریت و هدایت تیم.
  •     مهارت‌های تجزیه‌وتحلیل مسائل و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه 

ماهنامه شبکه را از کجا تهیه کنیم؟
ماهنامه شبکه را می‌توانید از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور و نیز از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه نمائید.

ثبت اشتراک نسخه کاغذی ماهنامه شبکه     
ثبت اشتراک نسخه آنلاین

 

کتاب الکترونیک +Network راهنمای شبکه‌ها

  • برای دانلود تنها کتاب کامل ترجمه فارسی +Network  اینجا  کلیک کنید.

کتاب الکترونیک دوره مقدماتی آموزش پایتون

  • اگر قصد یادگیری برنامه‌نویسی را دارید ولی هیچ پیش‌زمینه‌ای ندارید اینجا کلیک کنید.

ایسوس

نظر شما چیست؟