ویندوز مایکروسافت 30 ساله شد: از یک تا ده پنجره‌ها!

نزدیک به سی سال پیش در تاریخ دو نوامبر 1985 میلادی مایکروسافت سرانجام تصمیم گرفت اولین نسخه از سیستم‌عامل ویندوز را عرضه کند. سیستم‌عامل ویندوز در حالی منتشر شد که خیلی پیش از آن مک با سیستم‌عامل گرافیکی خود به راحتی بر دنیای سیستم‌عامل‌ها حکم فرمایی می‌کرد. کاربرانی که تجربه کار با سیستم‌عامل داس را داشته‌اند، به خوبی از این موضوع اطلاع دارند، که قدرتمندترین نرم‌افزار گرافیکی که برای آن دوران نوشته شده بود، برنامه NC بود. برنامه‌ای که سعی می‌کرد دسترسی کاربران به فایل‌ها و پوشه‌ها را با گرافیک آن روزگار و البته با پشتیبانی ماوس ساده سازد. اما با ورود ویندوز، مایکروسافت در مسیر جدیدی گام برداشت. شاید بنیان‌گذار مایکروسافت در زمان عرضه اولین نسخه از سیستم‌عامل ویندوز هیچ‌گاه پیش‌بینی نمی‌کرد، ویندوز به این سطح از اقبال و شهرت دست پیدا کند. شهرتی که با گذشته چند دهه همچنان پا بر جاست.

سال 1985 ویندوز 1.0

همگام با استانداردهای مدرن، اولین نسخه از ویندوز دارای کاستی‌های بسیاری بود. یک وقفه یک سال و نیمی باعث ورود دیرهنگام این نسخه به بازار وارد شد و در نتیجه نتوانست خود را همگام با دنیای فناوری کند. به عبارت دقیق‌تر ویندوز 1 را نمی‌توان یک سیستم‌عامل کامل در نظر گرفت، بلکه بیشتر به عنوان گسترشی برای سیستم‌عامل داس بود و در نتیجه کاستی‌های داس را در خود جای داده بود. ویندوز 1.0 در بخش‌های مختلفی به لحاظ قانونی و فناوری نتوانست پیشرفت کند. با این حال، این سیستم‌عامل پرچمی را برافراشته ساخت که نوید تغییر در نحوه محاسبات و چشم‌انداز‌های روشنی را پیش روی کاربران قرار داد. به‌طوری که بعد از گذشت سی سال اکنون روی میلیون‌ها کامپیوتر شخصی قرار گرفته است. مهم‌ترین عاملی که باعث موفقیت ویندوز شده است به پشتیبانی طولانی مدت مایکروسافت از این محصول باز می‌گردد. مایکروسافت به‌طور رسمی نزدیک به 16 سال از ویندوز 1.0 پشتیبانی کرد و در نهایت در تاریخ 31 دسامبر سال 2001 میلادی رسما آن‌را در فهرست محصولات از رده خارج قرار داد.

سال 1987 ویندوز 2

ویندوز نگارش 2 در پاییز سال 1987 میلادی عرضه شد. این نسخه توانسته بود بسیاری از ایرادات نسخه قبلی را برطرف کند. اضافه شدن آیکن‌ها و از همه مهم‌تر پنجره‌هایی که توانایی قرار گرفتن روی یکدیگر را داشتند از شاخص‌ترین ویژگی‌های این نگارش بود. اما این نگارش همانند نسخه‌های پیش از خود از حافظه Real Mode استفاده می‌کرد، در نتیجه محدود به 1 مگابایت حافظه بود. اما این نحوه به کارگیری حافظه در نسخه بعدی تغییر یافت و اصلاح شد.

سال 1988 ویندوز 2.1

ببخشید، اما کامپیوتر مبتنی بر 80286 قدرت لازم برای اجرای windows/386 را ندارد. این اولین نسخه از ویندوز بود که از هسته در حالت محافظت شده و به معنای واقعی کلمه از چند وظیفگی پشتیبانی می‌کرد. مایکروسافت همچنین یک نسخه تک وظیفه (Single Task) موسوم به Windows/286 (ویندوز 2.1) را منتشر کرد. پشتیبانی از محاسبات 16 بیتی و گرافیک VGA همراه با عرضه اولین نسخه از برنامه‌های ورود و اکسل از ویژگی‌های شاخص مرتبط با ویندوز 386 بودند.

سال 1990، ویندوز 3

شاید بسیاری از کاربران داس این نسخه از ویندوز را به یاد داشته باشند. نسخه‌ای که برای سال‌های متمادی از آن استفاده می‌کردیم. اگر به یاد داشته باشید در آن روزگار برای نصب این سیستم‌عامل باید بیش از ده دیسکت را مورد استفاده قرار می‌دادیم. دیسکت‌هایی که حاوی این سیستم‌عامل بودند و بسیاری از شرکت‌های نرم‌افزاری به دلیل مباحث مالی حاضر نبودند نسخه‌های اصلی را در اختیار ما قرار دهند! شاخص‌ترین قابلیتی که این نسخه در اختیار کاربران قرار داد به توانایی اجرای همزمان برنامه‌های قدیمی داس باز می‌گردد. ارائه یک رابط کاربری جدید و ارائه برنامه‌هایی در ارتباط با مدیریت فایل‌ها و برنامه‌های کاربردی از ویژگی‌های شاخص این ویندوز بودند. هر چند این نسخه از حافظه‌های توسعه یافته و محافظت شده استفاده می‌کرد اما واسط برنامه‌نویسی کاربردی (API) همچنان از حالت 16 بیتی استفاده می‌کرد. کامپایل برنامه‌ها در یک محیط 16 بیتی به این نسخه اجازه نمی‌داد از قابلیت‌های پردازنده 80386 استفاده کند. اما در مجموع ویندوز 3.0 یک موفقیت کامل و جهانی را به شمار می‌رفت. به‌طوری که مایکروسافت توانست در مدت زمان دو سال نزدیک به ده میلیون نسخه از این ویندوز را به فروش برساند.

 سال 1993 ویندوز 3.11 ویندوز گروه‌های کاری

ویندوز 3.11 که در تاریخ 11 آگوست 1993 میلادی منتشر شد و اسم اصلی آن Snowball بود، بسیار شبیه به ویندوز 3 بود، اما به گونه‌ای طراحی شده بود که از شبکه استفاده کند. پشتیبانی از دیسک‌های 32 بیتی و  دسترسی به فایل‌های 32 بیتی از جمله قابلیت‌های این نسخه بودند، اما پشیتبانی از شبکه‌های TCP/IP از شاخص‌ترین ویژگی این نسخه به شمار می‌رود.

سال 1994 ویندوز ان‌تی 3.5

ویندوز ان‌تی نگارش 3.5 دومین نسخه از سیستم‌عامل ان‌تی به شمار می‌رود. این نسخه با بهبود ویژگی‌هایی همچون امنیت و به اشتراک‌گذاری توانست به جایگاه مایکروسافت در زمینه ورود به بازار کسب و کار شرکت‌ها کمک کند.

سال 1995 ویندوز 95

اولین ویندوز به معنای آن‌چه امروزه بسیاری از ما با آن آشنا هستیم در آگوست سال 1995 میلادی به بازار عرضه شد. پشتیبانی از پردازنده‌های 80386 همراه با توانایی اجرای برنامه‌های تحت داس، پشتیبانی از نام فایل‌هایی با طول 255 کاراکتر و پشتیبانی از نقطه و فاصله، نصب سخت‌افزارها به شیوه Plug & Play، دسترسی به شبکه‌های ویندوزی و یونیکسی، پشتیبانی از FAT 32، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان از ویژگی‌های شاخص این سیستم‌عامل به ‌شمار می‌روند. مایکروسافت همراه با ویندوز 95 مرورگر اینترنت اکسپلورر را به کاربران معرفی کرد. ویندوز 95 را می‌توان عصر جدیدی در ظهور برنامه‌های جدید قلمداد کرد.

سال 1996 ویندوز ان‌تی نسخه 4

مایکروسافت از اوایل دهه 90 میلادی تصمیم گرفت به مدت چند سال دو نسخه موازی از سیستم‌عامل‌های خود را طراحی کند. نسخه‌ای که در اختیار کسب و کارها قرار می‌گرفت و نسخه‌ای که در اختیار مصرف کنندگان قرار داشت. دیو کالتر که از او به عنوان پدر ویندوز ان تی یاد می‌کنند، به خانواده ویندوز‌های مبتنی بر داس لقب سیستم‌عامل‌های اسباب‌بازی داده بود. ویندوز ان تی تنها انتخاب جدی پیش روی کسب و کارها بود، به‌طوری که نسخه 4.0 این سیستم‌عامل به شدت مورد توجه قرار داشت. این اولین نسخه‌ای بود که از پوسته ویندوز 95 همراه با منوی شروع در معماری ان تی استفاده کرده بود. اما این سیستم‌عامل با خبرهای بدی در اختیار کسب و کارها قرار گرفت. این سیستم‌عامل در آن روزگار برای اجرای برنامه‌های عادی دسکتاپ به 32 مگابایت ( دقت کنید 32 مگابایت) حافظه نیاز داشت.

سال 1998 ویندوز 98

سیستم‌عاملی با رابط گرافیکی به مراتب بهتر از ویندوز 95 و با قابلیت پشتیبانی از پردازنده‌های i486 و بالاتر پیشرفت‌های قابل توجهی را در زمینه پشتیبانی از سخت‌افزارها و عملکرد تجربه کرده بود. مایکروسافت سرانجام توجه جدی خود را به دنیای وب همراه با ویندوز 98 نشان داد. این علاقه‌مندی مایکروسافت به دنیای وب همراه با عرضه برنامه‌های Active Desktop، Outlook Express،  Frontpage Express،  Microsoft Chat و NetMeeting کاملا مشهود بود. کاربران با استفاده از Active Desktop توانایی دسترسی راه دور به فایل‌ها را همانند هارددیسک خود داشتند. پشتیبانی از USB، IEEE 1394، پشتیبانی از درایوهای دی‌وی‌دی، چند مانیتوری، کارت‌های تلویزیون، پورت‌های AGP و.... از جمله ویژگی‌های شاخص ویندوز 98 بودند. لازم به توضیح است اولین نسخه عرضه شده از این سیستم‌عامل به شدت ناپایدار بود به‌طوری که با اتصال یک USB به آن به راحتی صفحه آبی مرگ را به کاربر نشان می‌داد. این موضوع باعث شد تا مایکروسافت یک سال بعد در سال 1999  نسخه اصلاح شده‌ای از این ویندوز را منتشر کند، به فاصله مدت زمان کوتاهی از عرضه ویندوز 98 ویندوز ملنیوم Windows Me در اختیار کاربران قرار گرفت.

تمرکز اصلی ویندوز ام‌یی روی محتوای چندرسانه‌ای و کاربران خانگی قرار داشت. اما این سیستم‌عامل بسیار ناپایدار بود. Windows Movie Maker اولین بار همراه با این نسخه در اختیار کاربران قرار گرفت. اما در مقابل برنامه‌هایی همچون اینترنت اکسپلورر و مدیاپلیر پیشرفت‌هایی داشتند. پشتیبانی از قابلیت‌های پیشرفته شبکه‌های خانگی، پشتیبانی از دسترسی به اینترنت با پهنای باند بالا و ارائه ابزارهایی برای بازی‌های آنلاین از دیگر ویژگی‌های این ویندوز بودند.

سال 2000 ویندوز 2000

این سیستم‌عامل ادامه دهنده راه موفقیت‌آمیز ویندوز ان‌تی بود. یک سیستم‌عامل 32 بیتی که از چند وظیفگی پشتیبانی می‌کرد. این سیستم‌عامل در قالب نسخه‌های دسکتاپی و سرویس‌دهنده مورد استفاده قرار می‌گرفت. مایکروسافت همراه با عرضه این ویندوز اعلام کرد که پشتیبانی از ویژگی‌های امنیتی پیشرفته همچون رمزنگاری فایل‌ها و کش کتابخانه‌های پویا نوید امنیت بیشتر را برای کسب و کارها به ارمغان خواهد آورد.

سال 2001 ویندوز ایکس پی

مایکروسافت در سال 2001 میلادی سیستم‌عامل مشهور ایکس پی را عرضه کرد. خوش‌نامی و شهرت این ویندوز به قدری بود که حتی امروزه هم بسیاری از کاربران از این سیستم‌عامل استفاده می‌کنند. این ویندوز به دو صورت خانگی و حرفه‌ای در اختیار کاربران قرار گرفت. ویندوز ایکس در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت‌های قابل قبولی ارائه کرد. پایدار بودن، مدیریت پیش‌‌رفته فایل‌ها، قابلیت‌ها چندرسانه‌ای و انتشار در وب، بهبود مشکلات امنیتی ویندوز ملنیوم، بازمهندسی فرآیند توسعه از ویژگی‌های شاخص ویندوز ایکس پی هستند. با عرضه سرویس پک دو با اسم رمز Springboard بسیاری بر این باور بودند که یک نسخه جداگانه از ویندوز عرضه شده است اما مایکروسافت اعلام داشت این یک سرویس پک رایگان بوده که برای بهبود برخی از ویژگی‌های دسکتاپ ارائه شده است.

سال 2007 ویندوز ویستا

 از زمان عرضه نسخه‌های مختلف ویندوز تا زمان عرضه ویستا همه چیز خوب پیش می‌رفت. اما با عرضه ویندوز ویستا شاید نزدیک به هزاران جوک در مورد این سیستم‌عامل منتشر شد. به‌طوری که ویستا یک حفره بزرگ تجاری را در سیستم‌عامل ویندوز مایکروسافت به وجود آورد. اما این سیستم‌عامل در بعضی از حوزه‌ها دستاوردهای مهمی را به همراه داشت. از جمله ویژگی‌های شاخص ویندوز ویستا می‌توان به امنیت بسیار پیشرفته‌تر آن در مقایسه با ایکس پی، پشتیبانی از یک دیوارآتش قدرتمندتر نسبت به ویندوز ایکس‌پی، پیش‌گیری از اجرای مخفیانه کدهای مخرب، رمزنگاری کامل اطلاعات قرار گرفته روی هارددیسک، فناوری User Account Control اشاره کرد. اما ویندوز ویستا هیچ‌گاه توسط سازندگان کامپیوترها مورد استقبال قرار نگرفت. شاید بزرگ‌ترین ضعف ویستا در ارتباط با سخت‌افزارهای قدرتمندی بود که برای اجرا به آن‌ها نیاز داشت. اما در مجموع ویستا در مقایسه با ایکس پی در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت‌های قابل قبولی داشت.

سال 2009 ویندوز 7

ویندوز 7 را می‌توان بهترین سیستم‌عامل خانواده ویندوز دانست. این ویندوز توانست به لحاظ محبوبیت ویندوز ایکس پی را پشت سر قرار دهد. ویندوز 7 در اصل نگارش دوم ویندوز ویستا به شمار می‌رود. اما بسیاری از مشکلات درایورها و ناسازگاری‌های ویستا را برطرف نمود. یکی از اهداف کلیدی ویندوز 7 پشتیبانی از برنامه‌ها و درایورهایی بود که طراحان و سازندگان برای ویندوز ویستا آن‌را طراحی کرده بودند. این پروژه به رهبری استیون سینوفسکی توانست بار دیگر ویندوز را به اوج برساند. امروزه بیش از 6 سال از عرضه ویندوز 7 می‌گذرد، اما ویندوز 7 هنوز هم روی میلیون‌ها کامپیوتر شخصی اجرا می‌شود.

سال 2012 ویندوز 8

مایکروسافت با عرضه ویندوز 8 دست به شگفتی بزرگی زد. رابط کاربری این سیستم‌عامل برای اولین بار تغییر پیدا کرد و برای اولین بار منوی شروع جای خود را به صفحه شروع داد. اما به دلیل این‌که مایکروسافت سعی کرد سیستم‌عاملی طراحی کند که متناسب با کامپیوترهای لمسی باشد، تا حدود زیادی از کاربران دستکاپی فاصله گرفت. همین موضوع باعث شد تا ویندوز 8 به سرنوشتی مشابه ویستا گرفتار شود.

سال 2012 ویندوز سرور 2012

ویندوز سرور 2012 در چهار نسخه Foundation، Essentials، Standard و Datacenter در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گرفت. از جمله ویژگی‌هایی که در این نسخه از ویندوز سرور پیشرفت‌های قابل توجهی داشتند می‌توان به ‌مجازی‌سازی، ذخیره‌سازی، شبکه‌بندی و اتوماسیون اشاره کرد. این سیستم‌عامل همچنین به یکسری ویژگی‌ها در ارتباط با خدمات ابری و آژر تجهیز شده بود.

سال 2013 ویندوز 8.1

مایکروسافت به تاریخ 17 اکتبر 2013 میلادی، ویندوز 8.1 را روانه بازار کرد. مایکروسافت در ویندوز 8.1 سعی کرد تعدادی از اشتباهات و ایرادات ویندوز 8 را برطرف کند. بازگشت منوی شروع به نواروظیفه در محیط دسکتاپ از جمله این موارد بود. اما عملکرد این دکمه بازگشتی دیگر همانند نسخه‌های کلاسیک منوی شروع نبود، بلکه بیشتر یک دکمه نمایان برای دسترسی به صفحه شروع بود. اما در ویندوز 8.1 این توانایی را داشتید تا به‌طور مستقیم به محیط دسکتاپ وارد شوید. در حقیقت ویندوز 8.1 را می‌توان یک سرویس پک برای ویندوز 8 در نظر گرفت.

سال 2015 ویندوز 10

بعد از انتقادات فراوانی که به خانواده ویندوز 8 وارد شد، مایکروسافت در اولین گام منوی شروع را به ویندوز وارد کرد. افزوده شدن برنامه‌هایی همچون کورتانا و مایکروسافت اچ همراه با بازگشت منوی شروع، و پشتیبانی مناسب از کاربران خانگی و دارندگان کامپیوترهای لمسی، یکپارچه شدن ویژگی‌های امنیتی همگی باعث شدند تا این ویندوز مایکروسافت بار دیگر در مسیر رشد و پیشرفت گام بردارد.

سال 2016 عرضه ویندوز سرور 2016

مایکروسافت در نظر دارد در سال آینده میلادی (2016) نسخه رسمی ویندوز سرور را منتشر سازد. ویندوز سرور 2016 در حالی در اختیار سازمان‌های بزرگ قرار خواهد گرفت که به طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها همچون نانوسرور، کانتینرهای ویندوز سرور و هایپر وی، اکتیو دایرکتوری (Domain Services و Federation)، پشتیبانی از داکر، مجازی سازی تودرتو؛ Direct Powershell، و بسیار دیگر از ویژگی‌ها مجهز خواهد بود.