دگردیسی غول سبز

این مطلب یکی از مقالات پرونده ویژه «چشم‌انداز فناوری در سال 2015» است. برای دریافت کل این پرونده ویژه اینجا را کلیک کنید. 

روری رید که از کهنه‌کاران دنیای مدیریت آی‌تی با سابقه حضور در آی‌بی‌ام و لنوو بوده است، راه ناگزیری را پیش روی AMD دید که اکنون از دو جهت منطقی هم به‌نظر می‌رسد. اینتل از یک دوره به بعد فاصله‌اش با AMD بیش از حد معمول شد و بازار x86 را قبضه کرد. از سوی دیگر، بازار پی‌سی طی چند سال گذشته رو به افول بوده و این افول در دو سال اخیر شدتی بیش از پیش به خود گرفته است. در واقع، بازار تجهیزات قابل حمل و در رأس آن اسمارت‌فون و تبلت گرم و گرم‌تر می‌شود؛ یعنی بازاری که اینتل در آن سلطه همیشگی خود را ندارد و ARM در دست چند شرکت یکه‌تازی می‌کند. به همین دلایل، رید بازار مذکور را فرصت مناسبی دید تا بخش پردازنده‌های شرکت را نفس دوباره‌ای ببخشد. اما این مسیر را از نقطه‌ای غیرعادی آغاز کرد که نه بازار بلکه بازار سرورهای سازمانی بود. AMD استفاده از ARM را در پردازنده‌های سرور خود آغاز کرد تا در سال جاری و به‌ویژه در سال آینده به بازار تجهیزات قابل حمل برسد. هرچند این راه را رید آغاز کرد، اما دقیقاً در برهه‌ای که به‌ثمر می‌رسد سکان شرکت را تحویل شخص دیگری می‌دهد. AMD در ماه اکتبر اعلام کرد که رید سمت مدیرعامل و ریاست شرکت را به لیزا سو تحویل می‌دهد. سو از کهنه‌سربازان دنیای نیمه‌رسانا و از معدود مدیران سطح‌بالای زن در این حوزه است. وی با تأکید بر این مدیریت خود را آغاز کرد که اگرچه x86 همچنان اهمیت خود را برای AMD خواهد داشت، اما او به‌طور عمده همان اولویت‌های رید را مهم می‌داند و راه او را ادامه خواهد داد. اما این اولویت‌ها در سال آینده در عمل به چه محصولاتی منجر خواهد شد؟

راه جدید، شرکت جدید
شعار AMD در سال جدید این است: «AMD در حال دگردیسی است، ما یک شرکت جدید و متفاوت هستیم.» در واقع، طبق اعلام رسمی شرکت، AMD قصد دارد در سال آینده علاوه بر محکم کردن پای خود در بازارهای فعلی، در بازارهای جدیدی نیز رشد کند. در سال جاری، x86 و ARM به‌طور عمده از هم مجزا بودند. معماری کاوری مبتنی‌بر x86 بخش دسکتاپ مصرفی و تراشه‌های x86 با نام بیما و مولینز بخش لپ‌تاپ‌های رده‌پایین و تبلت را پوشش می‌دادند. تنها طراحی ARM شرکت نیز سیاتل نام دارد که ویژه بازار سرور است. اما در سال آینده وجه اشتراک‌های میان پردازنده‌های x86 و پردازنده‌های ARM که عرضه خواهند شد، وجود خواهد داشت. Project Skybridge در سال 2015 این دو رویکرد را با ویژگی‌های مشترکی ترکیب می‌کند؛ از جمله می‌توان به حافظه مشترک برای سی‌پی‌یو و جی‌پی‌یو، جی‌پی‌یوهای مبتنی‌بر GCN (سرنام Graphics Core Next) و فرآیند تولید 20 نانومتری اشاره کرد.

شعار AMD در سال جدید این است: «AMD در حال دگردیسی است، ما یک شرکت جدید و متفاوت هستیم.»

نکته جالب توجه دیگر این است که تراشه‌های x86 و ARM از نظر پین سازگار خواهند بود. یعنی تولیدکننده محصول می‌تواند بدون تغییر طراحی این دو پردازنده را در محصول خود عوض کند. به بیان دیگر، یک تولیدکننده تبلت می‌تواند یک تبلت x86 مبتنی‌بر ویندوز 8 را تولید و عرضه کند و هم‌زمان بدون تغییر در طراحی تبلت مذکور، فقط تراشه موجود را با یک تراشه مبتنی‌بر ARM تعویض و بدون تغییر در طراحی، یک تبلت مبتنی‌بر آندروید عرضه کند. اسکای‌بریج علاوه بر نخستین تراشه آرم برای مشتری عام، نخستین پلتفرمی خواهد بود که سازگاری با آندروید را به کار می‌گیرد. این روند در سال 2016 نیز ادامه خواهد داشت و AMD نخستین تراشه مبتنی‌بر معماری ARMv8 خود را عرضه خواهد کرد. K12 تراشه‌ای 64 بیتی خواهد بود که در کنار معماری‌های 64 بیتی x86 جدید توسعه می‌یابد و جایگزین Cortex A57 مبتنی‌بر ARM خواهند شد که در تراشه‌های سرور سیاتل و در پراجکت اسکای‌بریج مورد استفاده بود.
محصول دیگری که در سال آینده عرضه خواهد شد، یک معماری جدید APU با نام کاریزو است. این تراشه ترکیبی که کارایی یک پردازنده مرکزی و گرافیک را مجتمع می‌کند، در سال آینده تغییراتی قابل توجه خواهد داشت. البته لازم به ذکر است که در این رسته نیز اینتل سلطه کامل دارد و AMD در سال آینده در موقعیتی کلیدی قرار خواهد داشت. چنان‌که جان برن از AMD می‌گوید، کاریزو بزرگ‌ترین قدم واحد از نظر پیش‌رفت کارایی در ازای وات خواهد بود که هسته‌های گرافیکی کاملاً جدیدی خواهد داشت. این خط جدید محصولات مبتنی‌بر معماری Excavator ساخته می‌شوند.

AMD در این معماری ‌احتمالاً با فناوری 28 نانومتری تولید خواهد شد (گزارش‌های غیررسمی از 20 نانومتر نیز خبر داده‌اند) و HDL (سرنام High Density Libraries) را برای کارایی بهتر و مصرف کم‌تر به‌کار خواهد گرفت. در جدول 1 مقایسه‌ای میان کاریزو با دیگر تراشه‌های APU شرکت AMD را مشاهده می‌کنید. در نهایت، آن‌چه می‌ماند جی‌پی‌یو جدید شرکت است. از سری جدید کارت گرافیک‌های AMD هیچ خبر رسمی در دسترس نیست. حتی نام رمز این سری نیز قطعی نیست. به‌جز این‌که آخرین خبر غیررسمی مبنی‌بر این است که رمز سری جدید Caribbean Islands نام دارد. اما گزارش‌های دیگر نام Fiji XT را نیز اعلام کرده‌اند. در هر صورت، بدون وجود اطلاعات فنی، حدس و گمان‌ها از عرضه این سری در تابستان 2015 حکایت دارد.

صعود یا ادامه افول؟
با وجود این‌که AMD در آستانه تغییراتی مهم قرار دارد، همچنان در بازار وضعیت خوبی ندارد. البته این به آن معنا نیست که شرکت رو به افول بوده است، بلکه ضرر شرکت در هر سه ‌ماهه کاهش یافت و در اوایل سال، به‌واسطه توفیق در استفاده سونی و مایکروسافت از محصول AMD در کنسول‌هایشان، به سوددهی نیز رسید. اما در مقایسه با رقبا، به‌ویژه در بازار پردازنده‌ها و در مقابل اینتل، وضعیت AMD همچنان نامطلوب است و این دگردیسی نیز با هدف تغییر این وضعیت انجام شده است. در واقع، AMD عطای x86 را به لقای آن بخشیده و امید دارد که با ARM بتواند در بازار بسیار پراهمیت تجهیزات قابل حمل جای محکمی باز کند. ابتکاری که در زمینه سوکت سازگار میان x86 و ARM انجام داده نیز برای این مرحله گذار است. اما باید دید در عمل، به بار نشستن این نقشه‌های AMD باعث افزایش سود مالی و استحکام جایگاه آن خواهد شد یا خیر.