چرا پولکادات می‌تواند به یکی از تاثیرگذارترین زنجیره‌های بلوکی جهان تبدیل شود؟

پولکادات چیست؟

پولکادات با ارائه بستری مناسب، به ‌توسعه‌دهندگان اجازه ساخت برنامه‌های غیرمتمرکزی را می‌دهد که با مشکل دستکاری یا مسدود شدن روبرو نیستند و علاوه بر این امکان انجام تراکنش‌های سریع و ارزان را به‌وجود می‌آورد؛ به‌طوری که اکنون به‌عنوان رقیب جدی اتریوم شناخته می‌شود. پولکادات شبکه‌ای است که هزاران زنجیره بلوکی و ارز دیجیتال را میزبانی می‌کند و سرمایه‌گذاران زیادی جذب کرده است. به‌ همین دلیل مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. در اصل، پولکادات، زنجیره بلوکی تازه‌وارد به ‌اکوسیستمی است که زیر سلطه بیت‌کوین و اتریوم است. با این‌حال، پولکادات سعی دارد خود را به‌عنوان زنجیره بلوکی نسل بعدی معرفی ‌کند و برای ترکیب یک شبکه کامل از زنجیره‌های بلوکی خاص طراحی شده است. 

نکته جالب در مورد پولکادات این است که امکان عملکرد یکپارچه زنجیره‌های بلوکی همراه با مقیاس‌پذیری را به‌وجود می‌آورد. از آن‌جایی که پولکادات انتقال هر نوع داده را در هر نوع زنجیره بلوکی امکان‌پذیر می‌کند، می‌تواند برای کاربردهای مختلف در دنیای واقعی استفاده شود. مهم‌تر از همه، پولکادات می‌تواند بهترین ویژگی‌های زنجیره‌های بلوکی را برای ایجاد فرصت‌های جدید برای ورود به‌ بازارهای غیرمتمرکز، ادغام کند. پلتفرم جدید زنجیره بلوکی می‌تواند از طریق برنامه‌های کاربردی و ارائه‌دهندگان مختلف، قابلیت‌های بهتر و کارآمدتری را برای دسترسی به‌ خدمات ارائه کند. 

برای دستیابی به ‌چنین هدفی، پولکادات ارز دیجیتالی به‌نام دات (DOT) را ارائه کرده تا هزینه‌های موردنیاز برای توسعه این زیرساخت تامین شوند. در اصل، هر فرد با داشتن دات می‌تواند یک حق رأی را برای آینده این شبکه به‌دست آورد. سرمایه‌گذاری روی ارز دات، مانند دیگر ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتر، در واقع سرمایه‌گذاری روی آینده شبکه است و قیمت این ارز دیجیتال هم با عرضه و تقاضا و امیدواری‌ها نسبت به آینده شبکه پولکادات نوسان دارد. با این‌که دات، ارز دیجیتال اصلی شبکه پولکادات است، هر کاربری می‌تواند روی این شبکه برای خود یک زنجیره بلوکی و یک ارز دیجیتال مجزا ایجاد کند و از مدل امنیت اشتراکی شبکه پولکادات بهره‌مند شود. عرضه پولکادات برخلاف ارزهای دیجیتالی دیگر بر اساس ماینینگ نیست و واحدهای آن با روشی که شبیه به ‌اثبات سهام است، توزیع می‌شوند. 

تاریخچه پولکادات

قبل از پرداختن به جزئیات بیشتر در مورد اکوسیستم پولکادات، اجازه دهید نگاهی به ‌تاریخچه پولکادات بیندازیم. پولکادات توسط شرکت پریتی تکنالجیز (Parity Technologies) تحت رهبری گاوین وود (Gavin Wood) و جوتا استینر (Jutta Steiner) توسعه داده شده است. هر دوی آن‌ها از مدیران ارشد اسبق زیرساخت اتریوم بودند. بد نیست بدانید که پروژه پولکادات پشتیبانی بنیاد وب3 (Web3 Foundation) را دارد و بخش عمده‌ای از بودجه موردنیاز برای پژوهش و توسعه این زیرساخت را تامین می‌کند. 

شرکت پریتی در سال 2015 کار روی نرم‌افزار نود (Node) اتریوم را آغاز کرد که به‌عنوان Parity Ethereum Client نامیده می‌شد. با این‌حال، پریتی تمرکز خود را از آن پروژه به‌سمت پولکادات و پروژه مرتبط دیگر، یعنی سابستریت (Substrate)، زیرساخت خاص شبکه پولکادات، تغییر داد. به ‌این ترتیب، سفر پولکادات در نوامبر 2017 با وجود توسعه‌دهندگانی که اولین کد را در گیت‌هاب منتشر کردند، آغاز شد. متعاقباً، این شرکت دو اثبات مفهومی در سال 2018 معرفی کرد که با اولین پاراچین پولکادات در جولای 2018 همراه بود. پاراچین (Parachain) را می‌توان نوع خاصی از شبکه‌های زنجیره بلوکی در نظر گرفت که ساختاری خاص برای مدیریت داده‌ها و اطلاعات دارند و به‌طور موازی در اکوسیستم پولکادات اجرا می‌شوند. با این تفاوت که با اتصال به ‌شبکه مرکزی، نیازی به ‌تعریف نودهای مجزا نیست. پولکادات در ماه می 2020 در قالب یک نسخه اولیه به‌طور رسمی راه‌اندازی شد و چند ماه بعد، انتقال توکن را در آگوست 2020 فعال کرد. برای آن‌که بفهمیم چرا زنجیره بلوکی فوق در این دو سال محبوبیت زیادی به‌دست آورده، در ادامه بهترین ویژگی‌های آن ‌را بررسی می‌کنیم. 

ویژگی پولکادات چیست؟

برنامه‌های کاربردی زنجیره بلوکی پولکادات می‌توانند تحولات بزرگی در حوزه‌های مختلف، مثل مدیریت هویت، پیگیری دقیق وضعیت کالاها، امور مالی، اینترنت اشیاء، حاکمیت و تمرکززدایی وب به‌وجود آورند. 

شاردینگ ناهمگون (Heterogeneous Sharding)

شاردینگ در دنیای زنجیره بلوکی به ‌تکنیکی اشاره دارد که دستیابی به‌ سه مولفه مقیاس‌پذیری، امنیت و غیرمتمرکز ماندن را تضمین می‌کند. شاردینگ ناهمگون به این معنا است که چند زنجیره بلوکی مستقل که پاراچین نام دارند را از طریق یک شبکه واحد به ‌یک‌دیگر متصل کنیم و به‌ آن‌ها اجازه دهیم تراکنش‌ها را به‌شکل موازی پردازش کنند و در بستری امن با یک‌دیگر تبادل داده داشته باشند. برنامه‌های زنجیره بلوکی برای تطبیق ویژگی‌ها و تائید تراکنش‌ها باید کارهای زیادی را انجام ‌دهند که مستلزم صرف توان پردازشی سنگین است. برنامه‌های زنجیره بلوکی نیازمند ارتباط مستمر گره‌ها با یک‌دیگر هستند. به‌بیان دقیق‌تر اگر امکان برقراری ارتباط بین گره‌ها و تایید تراکنش‌ها وجود نداشته باشد، امنیت و پایداری شبکه به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. معماری پولکادات بیان‌گر این موضوع است که این زنجیره بلوکی شارد شده است. به‌عبارت دیگر، زنجیره‌های مختلف در یک شبکه خاص را به‌هم متصل می‌کند. پولکادات باید به ‌زنجیره‌های مختلف اجازه دهد تا تراکنش‌ها را به‌طور همزمان با یک‌دیگر پردازش کنند.

پولکادات می‌تواند تبادل انعطاف‌پذیر داده‌ها بین زنجیره‌ها را به‌طور ایمن فعال کند. مدل منحصربه‌فرد شاردینگ ناهمگون پولکادات، تضمین می‌کند هر زنجیره در شبکه می‌تواند به‌جای پیروی از یک پروتکل همه‌کاره که اتریوم و دیگر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند از آن استفاده می‌کنند، از پروتکل‌هایی که برای انجام کارهای مختلف بهینه‌سازی شده‌اند استفاده کند. پشتیبانی از زنجیره‌های اضافی و انعطاف‌پذیری در ارتباط با کاربردهای خاصی که زنجیره بلوکی پولکادات ارائه می‌کند، راه را برای ارائه ایده‌های خلاقانه هموار می‌کند. 

مقیاس‌پذیری

زنجیره‌های بلوکی برای پردازش حجم عظیم تراکنش‌های غیرمتمرکز که ممکن است در آینده با آن روبرو شوند با محدودیت‌هایی مواجه هستند. توان عملیاتی محدود و سازوکار اجماع پیچیده و زمان‌بر در زنجیره‌های بلوکی ابتدایی، باعث تاخیر در انجام تراکنش‌ها شده و در صورت شلوغی شبکه، کارمزدها را به‌شدت افزایش می‌دهند.

توجه به ‌این نکته مهم است که یک پلتفرم زنجیره بلوکی نمی‌تواند مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز که مدام در حال توسعه هستند را پشتیبانی کند. مقیاس‌بندی با توان عملیاتی محدود باعث شد تا زنجیره‌های بلوکی اولیه به‌سرعت با محدودیت روبرو شوند و توانایی پشتیبانی از برخی کاربردهای دنیای واقعی را نداشته باشند. برخی از مشکلات مقیاس‌پذیری، ناشی از این واقعیت هستند که در بیشتر زنجیره‌های بلوکی، نودهای اعتبارسنج مجبور هستند تراکنش‌ها را یک‌به‌یک بررسی و تأیید کنند. این موضوع باعث می‌شود شبکه‌های زنجیره بلوکی، همواره با گلوگاه‌های پرترافیک روبرو شوند، اما توسعه‌دهندگان پولکادات توانستند راه‌حلی پیدا کنند. 

اکوسیستم پولکادات زنجیره‌های بلوکی مختلف را به ‌یک شبکه شاردشده خاص می‌آورد و تضمین می‌کند که تراکنش‌های مختلف به‌طور موازی پردازش می‌شوند. این سیستم می‌تواند در رفع گلوگاه‌ها که در شبکه‌های معمولی مشهود هستند، مفید باشد. علاوه بر این، پولکادات می‌تواند با ویژگی جدیدی به‌نام ریلی‌چین (relay chain) تودر‌تو مقیاس‌پذیری را تضمین کند. ریلی‌چین‌های تو‌در‌تو می‌توانند به‌ افزایش تعداد شاردهایی که می‌توانید به‌ شبکه اضافه کنید، کمک کنند.

محدوده ارتقاهای بدون فورک

نکته مهم دیگر در اکوسیستم پولکادات، ارتقاهای بدون انشعاب (فورک) شبکه است. برنامه‌ها، مرورگرها و بازی‌ها اغلب به‌روزرسانی‌ها را دریافت می‌کنند و بیشتر آن‌ها به‌طور خودکار این فرآیند را طی می‌کنند. به‌طور کلی، توسعه‌دهندگان قبل از این‌که باگ‌ها مشکل‌ساز شوند، به‌سرعت آن‌ها را برطرف می‌کنند. با گذشت زمان، با دستیابی به ‌راه‌حل‌های بهتر، ویژگی‌های جدیدی به ‌برنامه‌ها اضافه می‌شوند. درست مانند نرم‌افزارهای کاربردی، راه‌حل‌های زنجیره بلوکی برای حفظ ارتباط، نیاز به ارتقاء دارند. از سوی دیگر، ارتقای زنجیره‌های بلوکی می‌تواند کار دشواری باشد. زنجیره‌های بلوکی معمولی برای انجام به‌روزرسانی نیازمند انشعاب شبکه هستند؛ به ‌این معنا که زنجیره‌ای جدید با قوانینی جدید تشکیل شود و کاربران را به‌ استفاده از این زنجیره ترغیب کند. این درحالی است که برنامه‌ریزی و اجرای یک انشعاب ماه‌ها زمان می‌برد و از همه مهم‌تر این ‌که انشعاب‌های زیاد در شبکه باعث چنددستگی جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان شبکه می‌شود. 

شبکه پولکادات با تحول این فرایند، امکانی را به‌وجود آورد تا زنجیر‌ه‌های بلوکی بدون نیاز به انشعاب کردن زنجیره، خود را به‌روزرسانی کنند. پولکادات با معرفی به‌روزرسانی‌های بدون انشعاب، انقلابی در فرآیند ارتقاء زنجیره بلوکی ایجاد کرد. این به‌روزرسانی از طریق سیستم شفاف حاکمیتی درون‌زنجیره‌ای (On-Chain Governance) پولکادات انجام می‌شود. ویژگی به‌روزرسانی بدون فورک در پولکادات تضمین می‌کند که پروژه‌ها چابکی بهتری دارند. به‌علاوه، این ارتقا‌ء تضمین می‌کند که پروژه‌ها می‌توانند مطابق با پیشرفت فناوری، سازگاری و تکامل پیدا کنند. مهم‌تر از همه، زنجیره بلوکی پولکادات مخاطرات مربوط به انشعابات بحث‌برانگیز را کاهش می‌دهد.

حاکمیت شفاف

علاوه بر این، پلتفرم پولکادات یکی از مشکلات مهم پلتفرم‌های زنجیره بلوکی رایج را برطرف می‌کند. زنجیره‌های بلوکی قبلی از هیچ سازوکار رسمی حاکمیتی برخوردار نبودند. سهام‌داران هیچ قدرتی برای پیشنهاد یا رد اصلاحات پروتکل نداشتند، مگر این‌که حمایت افراد صاحب نفوذ در پروژه‌ها را به‌دست می‌آوردند. با این توصیف، چه چیزی پولکادات را خاص می‌کند؟ پولکادات برای هر فردی که مالکیت دات دارد، امتیازات حاکمیتی را فعال می‌کند. دارندگان دات می‌توانند پیشنهادهایی برای تغییر پروتکل ارائه دهند یا به ‌پیشنهادات موجود رأی دهند. علاوه بر این، آن‌ها می‌توانند در انتخاب اعضای شورا که نماینده سهام‌داران در سیستم حاکمیتی پولکادات هستند، نقش داشته باشند.

طراحی مشارکتی

آخرین و مهم‌ترین جنبه‌ای که نشان می‌دهد پولکادات چیست و نحوه دید ما نسبت به زنجیره بلوکی را تغییر می‌دهد، سازگاری میان‌زنجیره‌ای است. پیش از این، زنجیره‌های بلوکی مثل شهرهای محصورشده کار می‌کردند که به‌ شبکه‌های دیگر دسترسی نداشتند. این در حالی است که ارتباطات میان‌زنجیره‌ای و تعامل‌پذیری از نیازهای ضروری است. قابلیت تعامل‌پذیری میان‌زنجیره‌ای و انتقال پیام می‌تواند به شاردها در برقراری ارتباط، مبادله ارزش و اشتراک‌گذاری عملکردها کمک کرده و نوآوری‌های بیشتر و بهتری را به‌همراه داشته باشد. پولکادات مزایای قابل توجهی در پل‌زنی زنجیره‌های بلوکی ارائه می‌دهد که به شاردهای پولکادات در تعامل با پروتکل‌های محبوب اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) و دارایی‌های مجازی در شبکه‌های خارجی کمک می‌کند.

چه چیزی به پولکادات کمک می‌کند تا قابلیت‌های زیادی ارائه دهد؟

ساده‌ترین و صریح‌ترین پاسخ به این سوال، معماری پولکادات است. اتصال درست تمام نقاط در پولکادات می‌تواند قابلیت‌های کاربردی آن ‌را به‌شکل بهتری نشان دهد. همان‌گونه که اشاره شد شبکه پولکادات از روش شاردینگ ناهمگون استفاده می‌کند. به این معنا که زنجیره‌‌‌های بلوکی مستقل را از طریق یک شبکه واحد به ‌یک‌دیگر متصل می‌کند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که تراکنش‌ها را به‌صورت موازی پردازش کنند و در بستری امن با یک‌دیگر تبادل داده داشته باشند. پاراچین‌ها به ریلی‌چین پولکادات متصل می‌شوند که از امنیت آن‌ها مراقبت می‌کند. علاوه بر این، پاراچین‌ها می‌توانند از طریق پل‌ها با شبکه‌های خارجی ارتباط برقرار کنند. هر زنجیره بلوکی برای کارکرد درست به مولفه‌های کلیدی قدرتمندی نیاز دارد که از مولفه‌های مهم معماری پولکادات به ‌موارد زیر باید اشاره کرد:

ریلی‌چین (Relay Chain)

ریلی‌چین کلیدی‌ترین مولفه پولکادات است که از امنیت، تعامل‌پذیری میان‌‌زنجیره‌ای و ویژگی‌های توافقی شبکه پولکادات پشتیبانی می‌کند. هر یک از زنجیره‌های بلوکی مستقل شبکه پولکادات با اتصال به ریلِی‌چین و اشتراک‌گذاری بلاک‌های خود در این زنجیره، از مدل امنیت اشتراکی پلتفرم پولکادات بهره‌مند می‌شوند. نودهای اعتبارسنج شبکه پولکادات با سهام‌گذاری توکن‌های دات روی ریلِی‌چین، مسئولیت اعتبارسنجی و تأیید بلاک‌های ارسالی از تمام زنجیره‌های بلوکی شبکه را برعهده می‌گیرند. علاوه بر این، همه تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی شبکه، با مشارکت صاحبان توکن‌های دات در همه‌پرسی‌های برگزارشده در ریلِی‌چین انجام می‌گیرد.

پاراچین‌ها (Parachains)

زنجیره‌های موازی (Parallelized Chains)، زنجیره‌های بلوکی مستقل با توکن‌ها و قابلیت‌های خاص هستند که عملکرد کلی سیستم را بهبود می‌بخشند. بنابراین تراکنش‌های شبکه، به‌صورت موازی روی پاراچین‌ها اجرا می‌شوند و در بازه‌های زمانی مشخص روی ریلِی‌چین ثبت می‌شوند. هر یک از این بازه‌های زمانی مشخص یک اسلات (Slot) نامیده می‌شود و هر پاراچین، اسلات مخصوص به ‌خود را روی ریلِی‌چین در اختیار دارد. تراکنش‌های انجام‌شده در هر پاراچین، توسط نودهای رابط (Collators) پردازش شده و در بلاک‌ها ثبت می‌شوند. علاوه بر این، هر پاراچین می‌تواند با ارسال و دریافت تراکنش از دیگر پاراچین‌ها، با آن‌ها در ارتباط باشد. پاراچین‌ها می‌توانند برای اتصال به ‌ریلی‌چین، شیوه پرداخت براساس مصرف (Pay-As-You-Go) را دنبال کنند یا برای اطمینان از اتصال مداوم، یک اسلات اجاره کند.

پل‌ها(Bridges) 

پل‌ها، زنجیره‌های بلوکی ویژه‌ای هستند که برای فعال کردن شاردهای پولکادات برای اتصال و برقراری ارتباط با شبکه‌های خارجی مثل اتریوم اصلاح شده‌اند. این پل‌ها با ساختار غیرمتمرکز و بدون نیاز به ‌اعتماد، امکان ارسال و دریافت تراکنش از دیگر زنجیره‌های بلوکی سنتی مثل بیت‌کوین و اتریوم را به‌وجود می‌آورند. با بهره‌گیری از فناوری پل‌های زنجیره بلوکی، مشکل ایزوله ‌‌بودن زنجیره‌های بلوکی برطرف شده و تعامل‌پذیری میان شبکه‌های بلاک‌چین مختلف امکان‌پذیر می‌شود.

توکن DOT

عنصر مهم دیگر در درک زنجیره بلوکی پولکادات، توکن بومی آن دات است. توکن دات در زنجیره بلوکی پولکادات به‌ سه دلیل مهم زیر استفاده می‌شود: 

• حاکمیت شبکه (Governance)
• سهام‌گذاری (staking) 
• وثیقه‌گذاری (Bonding)

سخن پایانی

کاملاً مشهود است که پولکادات راه جدیدی را برای استفاده از شبکه‌های زنجیره بلوکی ارائه می‌دهد. درک این‌که پولکادات چیست، کمک می‌کند شناخت بهتری از قابلیت‌های کاربردی این زیرساخت داشته باشیم و بتوانیم در پروژه‌های مهم از آن استفاده کنیم. صنایع مختلف ارزش واقعی زنجیره بلوکی را کشف کرده‌اند و برخی از آن‌ها از زنجیره‌های بلوکی جدید در فرایندهای تجاری بزرگ خود استفاده کرده‌اند. پولکادات می‌تواند کمک کند تا عملکرد چند زنجیره بلوکی را به‌دست آورید و از ویژگی‌های شاخص هر پلتفرم به ‌بهترین شکل استفاده کنید. این‌گونه به‌نظر می‌رسد که در بلندمدت، توسعه‌دهندگان پولکادات قابلیت‌های مختلف آن ‌را اصلاح و نسخه‌های بهتری را ارائه خواهند کرد. پولکادات این ظرفیت را دارد تا تعریف واقعی از تمرکززدایی بر بستر زنجیره بلوکی را ارائه دهد.